جانیم آذربایجان

تلگرامدا کانالیمیزا قاتیلین https://t.me/tarihbastan @tarihbastan

دانلود آموزش زبان ترکی خراسانی-دانلود قواعد و دستور زبان ترکی خلجی

ترکی خَلَجی یا زبان خلجی یکی از زبان‌های آلتایی و تنها عضو خانواده آرگو (آرغو) از خانواده زبان‌های ترکی است.

در حقیقت خلجی ادامه زبان ترکی باستان آرغو است.

شعری به زبان ترکی خلج

خطاب مادر به فرزند
بالام! دؤشمن یسّل چکمیش وطنگهقره‌دونقوز بیزه آلمیش کمینگه
سعیدوم! محسنوم! حربه قاپالدیزحمی‌دوم! هرمزوم! سنگر توتالدیز
ایران تورپاقِه دؤشمنلر یئرِه دَقوطن سَومَگلِه یورتِه هَرِِه دَق
بولِت تا گورله‌مقَه تولِه یقمازخلج شیرِه بالام جان تؤلکؤ توقماز
نه‌نئی سیتی اگر بی کؤن قوش امسهتاووشقان هئکمه‌کیده پارّه یئسه
بئیون قوش اولمشرتِه کؤکچَه طرلانتاووشقان اولمشرتِه یئرچه اصلان
اوغول بئجرمیشم بیلوم اییلمیشساچ هر گئنتیرمیشم تیشوم تئکئلمیش
بالام جان‌های بالام جان‌های بالام جان!دخیلم. وارمقا الده خوزستان

دانلود قواعد و دستور زبان ترکی  خلجی  


Image result for ‫ترکی خراسانی-‬‎

ترکی خراسانی به خانواده زبانهای اوغوز تعلق دارد؛ این گروه همچنین زبانهای ترکی آذربایجانی، ترکی استانبولی، زبان گاگاوز، زبان ترکمنی و زبان سالار را دربر می‌گیرد. ترکی آذربایجانی نزدیکترین زبان به ترکی خراسانی است.

دانلود  آموزش  زبان ترکی  خراسانی

آردینی اوخو(بقیه مطلب)
دوشنبه 27 دی 1395

دانلود تاریخ دیرین تورکان ایران -تاریخ قبل از اسلام -پروفسور دکتر محمدتقی زهتابی


پروفسور محمدتقی زهتابی (کیریشچی)دوغوم؛۲۲ آذر ۱۳۰۲، شبیستر(چای محله سی)- وفات؛۱۲ دی ۱۳۷۷، شبیستر شهری نده؛ میللی سیاسال چالیشقان (آذربایجان دئموکرات فیرقه سینین اویه‌سی) و تورک – آذربایجان تاریخینده بویوک بیر بیلیجی ایدی

                                                     Image result for ‫پروفسور دکتر محمدتقی زهتابی‬‎

زهتابی و تورک لرین تاریخی

زهتابی بویوک ایراده ایله پان فارس‌لار و فارس شوونیزمی نین تاریخی یالان لارین آچیب، یالانچی آزری (تورک یوخ غئیری تورک بیر قوم) نظریه سین تاریخی آشغال دان لیغا آتیب و آذربایجان ی اولدوغو کیمین 70000 ایل دن بری تورک لرین یوردو اولماغین ثوبوت ائدیب. پروفسور زهتابی بویوک چالیشماق ایلا ایلامیلر، سومرلر، مادلار، اشکانیلر، اورارتولار، ماننالار، لولوبیلر، قوتیلر، هوریلر، و.... تورک اولماق لارین ثبوت ائتدی.


پروفسور دکتر محمدتقی زهتابی‌نین بیوقرافیسی اوز دیلیندن

1302 ینجی ایلین اذر آیی‌نین 22 سینده شبیسترده ، کیریشچی عاییله‌سینده دوغولدوم.

1309 ونجو تازا آچیلمیش دوولتی مدرسه‌یه گئدیب 1315 ینجی ایلده ابتدایی التینجی کیلاسی قورتاردیم.

1317 ینجی آیلده تبریزه گلیب، اوچ ایل فیوضات اورتا مکتب‌ینده دوققوزونجو کلاسی بیتیردیم.

1320 ینجی ایلده تبریز دانیشسراسینا داخل اولوب اورانی بیتیردیکدن سونرا 1322 1323 ونجو ایل‌لرده رشدیه ادب اورتا مکتب لرینده معلیم‌لیک ائتدیم.

1320 1324 ونجو ایل‌لرده تبریزده حاجی یوسف شعارین کلاسلاریندا عربجه کاتولیک‌لر کلیاسیندا فرانساجانی اویرندیم.

1325 ینجی ایلده آذربایجان دئموکرات فیرقه‌سی واسیطه‌سی ایله تبریزده دانشگاه آچیلدی من بو دانشگاهین ادبیات فاکولته‌سینه قبول اولموش ایلک طلبه‌لردن ایدیم.

1327 ینجی ایلده عالی تحصیل آلماق اوجون قاچاق شورویه گئتدیم، حیزب-ی توده و دئموکرات فیرقه‌سی رهبرلری‌نین گوسته‌ریشی ایله ایکی ایل زیندانا محکوم اولوب سیبیری‌ه گونده‌ریلدیم سونرا دوشنبه شهرینه سورگون اولدو.

1333 ونجو ایلده باکی یا گلیب بئش ایل سوره‌سینده باکی دوولت اونیورسیته سی‌نین آذربایجان دیل و ادبیات فاکولته‌سینی بیتیریب عئینی زاماندا همین اونیورسیته‌نین شرق‌شناسلیق فاکولته‌سینده عرب دیلینی تدریس ائتمه‌یه باشلادیم و بو ایل‌لرده عرب ادبیاتی اوزره (ابونواسین حیات و یارادیجیلیغی) موضوعوندا اثریمدن مودافعه ائدیب، اوچ ایل سونرا ایسه دوچنت لقبی آلدیم . باکی دا اولدوغوم ایل‌لرده آذربایجان دئموکرات فرقه‌سی رهبرلری‌نین مخالفتی نتیجه‌سینده هئچ نه چاپ ائتدیره بیلمه‌دیم.

1350 ینجی ایلده عراقا گئتدیم و اورادا باغداد اونیورسیته‌سینده فارس دیلی و اسکی تورک دیلینی تدریس ائتدیم و یازدیغیم علمی اثرلر اساسیندا باغداد اونیورسیته‌سی منه پروفسورلوق لقبی  وئردی.

1358 ینجی ایلده وطنه گلدیم تبریز اونیورسیته‌سینده آذربایجان تورکجه‌سی و عرب دیل‌لرینی تدریس ائتدیم

آنجاق ایکی ایل سونرا ...

ائومیده مطالعه و یازماقلا مشغول اولدوم.


دانلود کتاب-277 صفحه-50 مگا-

لینک دانلود

آردینی اوخو(بقیه مطلب)
دوشنبه 27 دی 1395

دانلود دیوان بولود قاراچورلو سهند-آثار بولود قارا چورلو شاعر ملی آذربایجان

بولود قارا چورلو (سهند) 

  او در سال 1305در مراغه یکی از شهرهای عالم‌پرور آذربایجان، در خانواده‌ای از تبار قاراچورلو از ایلات مشهور و حماسه‌آفرین آذربایجان بدنیا آمد و در سال 1358 با جهان هستی وداع گفت. سهند یکی از بارزترین چهره‌های شعر مقاومت آذربایجان در دوره تسلط استبداد و ستم ملی است. او با برخورداری از استعداد سخنوری سرشار و سیراب نمودن از چشمه فیاض ادبیات فوکلوریک و بدایع زبان خلق و شعر شاعران نامور معاصر پا به عرصه شعر ترکی آذربایجانی نهاد.

 قاراچورلو از شاعران بنام معاصر ادبیات ترکی است که در تک تک اشعار حضور نماد، تاریخ و گوشه‌هایی از فرهنگ آذربایجان را می‌توان یافت. چنانچه در طول حیات شعری‌اش که با حیات زندگی‌اش سرانجامی داشت در صحنه شعر مقاومت آذربایجان حضور فعال داشته است.


1-کتاب دیوان بولود قاراچورلو-ائلدار محمد زاده-384 صفحه- 5 مگا


2- کتاب قارداش  آندی-1080 صفحه-حجم 28 مگا-کتاب کامل -بوتون شعرلر

آردینی اوخو(بقیه مطلب)
دوشنبه 27 دی 1395

رفیق اؤزدک -دانلود تورکون قیزیل کیتابی -جلد یک و دو-کتابی کامل درباره تاریخ تورکان در دو جلد-

پدیدآورندگان : نویسنده: رفیق اوزده‌ک 
موضوع : ترکها - تاریخ , ادبیات ترکی - مجموعه‌ها
هر جلد حدود 290  صفحه.کتاب به زبان ترکی  آذربایجانی  است
این کتاب خلاصه‌ای است از تاریخ اقوام و قبایل و دودمان‌های ترک نژاد .جلد دوم این کتاب مروری است بر تاریخ خاندان و قبایل حکومتگر ترک‌های مسلمان شده از قرن چهارم تا قرن یازدهم هجری قمری (از زمان غزنویان تا صفویان)، در محدوده جغرافیایی فلات ایران، آسیای میانه و آسیای صغیر، قفقاز و سرزمین‌های مجاور مانند هندوستان و حتی مصر .مهمترین مباحث کتاب با این موضوعات شکل گرفته است : بلغاری‌های رود ایتیل (در نزدیکی اوکراین)، که نخستین ترک‌های مسلمان شده بودند ; قاراخانلی‌ها که در محل ازبکستان کنونی می‌زیستند و دومین قوم ترک بودند که اسلام را پذیرفتند ;محمود کاشغری و دیوان لغات ترک او ;احمد یسوی ;غزنویان ;اوغوزها ; سلاجقه بزرگ ;آلب ارسلان سلجوقی ;جنگ ملازگرد ;سلطان ملکشاه سلجوقی ;سلجوقیان آناتولی ;مولوی ;فرهنگ و صنعت سلجوقیان ;خوارزمشاهیان ;بیگ‌ها ;اتابکان ;دولت ایوبی ;حکومت ترکان مصر (فاطمیان) ;قراقویونلوها ;آق قویونلوها ;قیچاق‌ها، ترکان هند ;تیمور ;فرزندان تیمور ;سلطان حسین بایقرا ;ایلخانان ;علیشیرنوایی ; الغ بیک و ستاره‌شناسی ;صفویان ;امپراتوری بابر .در صفحات پایانی کتاب شرح و معنی برخی اسامی و واژه‌ها و اصطلاحات، جمع آمده است ."




آردینی اوخو(بقیه مطلب)
دوشنبه 27 دی 1395

دانلود کتاب دده قورقوت- دده قورقود داستانلارینین آچیقلاماسی

Dede Korkut Destanları

حماسه دده قورقود

کتاب دده قورقود که از شاهکارهای ادبی-فولکوریک جهانی است،از یک مقدمه و 12 داستان تشکیل شده است.داستانها به نثر و نظم نوشته شده است و در خلال آنها انواع مختلف آثار ادبی شفاهی مانند بایاتی،نغمه،ضرب المثل و حتی مرثیه دیده میشود.
در این داستانها جسارت و مردانگی و قهرمانیها و عادات و معیشت و عقاید ترکان اغوز شرح داده شده و وطن خواهی و مهمان دوستی و محبت مادر و فرزند و حرمت زنان و خصلتهای انسانی ستوده شده است.داستانها از قسمتهای منثور و منظوم تشکیل شده و نثر داستانها ساده و به زبان مردم است
کتاب‌ «دده‌ قورقود» از آثار کلاسیک‌ جهان‌ به‌ شمار می‌رود.  با اینکه‌ حماسة‌ ملی‌ ترکان‌ محسوب‌ می‌شود، تنها به‌ تُرکان‌ تعلق‌ ندارد، بلکه‌متعلق‌ به‌ همة‌ جهانیان‌ است‌.


Image result for ‫ددهقورقود‬‎


1)دده قورقود کتابی و ودده قورقود کتابیندا سؤزلر-آدلار (نوسنده حسین-م-گونئیلی)
237 صفحه -به زبان تورکی آذربایجانی-نسخه درسدن آلمان-
حجم فایل5,070 KB

2)کتاب دده قورقود نسخه درسدن-پرویز زارع شاهمرسی.152 صفحه-با زیر نویس معنی  کلمات مشکل 
حجم فایل1,368 KB

3)دده قورقود داستانلارینین آچیقلاماسی  -فاروق سومر-96 صفحه-زبان ترکی آذربایجانی
حجم 2.91 مگا

4)دده قورقودداستانلاری کتابی-معاصر آذربایجان تورکجه سی دیلینده-رسول اسماعیل زاده
5.8 مگا-300صفحه

5)نسخه خطی موزه درسدن دده قورقود-3.2 مگا-نسخه خطی
دده قورقود کیتابینین درسدن ال یازما نسخه سی.

6)کتاب دده قورقود بازنویسی از روی متن اصلی.توسط  استاد مرحوم محمد علی فرزانه -245 صفحه-5.3 حجم


آردینی اوخو(بقیه مطلب)
پنجشنبه 23 دی 1395

تأثیر مخرب عدم آموزش به زبان مادری بر پیشرفت تحصیلی

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
خانم سولماز مدرس، دانش آموخته رشته زبان شناسی از دانشگاه علامه طباطبایی تهران در سال ۱۹۹۳ موضوع تحقیق پایانامه فوق لیسانس خود را "بررسی مسائل آموزشی کودکان دوزبانه در آذربایجان شرقی" انتخاب کرد. ایشان کار را به شکل مقایسه ای بین مدارس تهران و مدارس تبریز انتخاب کرد. ملاک آن بود که دانش آموز هنگامی که به مدرسه می رود فارسی بلد است یا خیر.  از هر کلاس اول ابتدایی 10 نفر محصل را به طور اتفاقی از روی پرونده هایشان انتخاب می کند و قبل و بعد از امتحانات ثلث سوم به کلیه این مدارس مراجعه
می کند. نتایج جالب است:
۱ -در امتحان دیکته فارسی دانش آموزان ترک زبان به طور متوسط ۷ غلط و دانش آموزان فارس زبان۱.۵غلط دارند.
2 -آذربایجانیها در بین کلیه امتحانات بهترین نمره را در درس ریاضی اخذ کرده اند. حال آنکه بهترین نمره تهرانیها در درس روخوانی فارسی است. علت این امر نیز روشن است درس ریاضی بیش از آنکه به مهارت زبانی نیاز داشته باشد به مهارت علمی نیازمند است. لذا آذربایجانیها در درس ریاضی مشکل کمتری دارند.
3 -در محیط روستایی معدل نمرات دانش آموزان فارس زبانی که والدینشان هیچ کدام سواد ندارند ۱۴ است. اما معدل نمرات دانش آموزان ترک زبانی که هر دو والدین آنها هم باسواد بوده اند ۱۰ شده است.
4 -متوسط معدل نمرات فارس زبانها در این آزمون ۱۵ و متوسط معدل ترک زبانها ۸.۵ شده است.
در درس علوم خانم مدرس دست به آزمایش جالبی میزند و ان اینکه از گروهی از دانش آموزان آذربایجانی سئوالاتی به فارسی می پرسد و از آنها میخواهد که جواب را نیز به زبان فارسی بگویند. از گروهی دیگر همان سئوالات را به زبان مادری میپرسد و از آنان میخواهد جواب را نیز به زبان مادری خود ارائه دهند.
نتیجه اینکه در حالت اول متوسط نمرات میشود ۹ و در حالت دوم متوسط نمرات ۱۶ میشود.
وی در پایان تز خود پیشنهاد میکند که آموزش دوره ابتدایی به زبان مادری و آموزش دورههای متوسط و عالی به زبان فارسی باشد. 

*برگرفته شده از: محرومیت کودکان تورک آذربایجانی از آموزش زبان مادری در ایران و تبعات آن

آردینی اوخو(بقیه مطلب)
پنجشنبه 9 دی 1395

هویت تورکان و و نقد تحریفات در باره زبان وتاریخ ترکان ایران (نوشته حسن راشدی)

بخوانیم و تفکر کنیم؛

کسروی  اذعان می¬دارد قبل از کوچ ایران (ایرها= مادها, پارس¬ها) از سرزمین یخبندان شمالی به سرزمین ایران کنونی, مردمان بومی در آذربایجان زندگی می¬کردند: «. . . آری ما این را نیز می¬دانیم که پیش از ایران [ایرها] بومیان دیگری در آذربایجان می¬ نشسته ¬اند و ایران چون به آنجا درآمده و بر بومیان چیره شدند دو تیره بهم در آمیخته¬ اند. ولی این در همه جا بوده است. و ما در پی آن نیستیم که بگوئیم مردم آذربایجان یا مردم ایران تنها از ریشه ایر بوده ¬اند و هیچ آمیختگی با دیگران نمی¬داشته ¬اند.»
کسروی در عین حالیکه مستحیل شدن بومیان التصاقی زبان آذربایجان را در داخل مهاجرین تحلیلی زبان «ایر» طبیعی می¬داند و ترکیب جدید را نه به نام مردم بومی منطقه, بلکه به نام آریائیان مهاجر به حساب می¬آورد, لاکن مهاجرین بعدی آذربایجان را و به تعبیر خود او مهاجرین ترکی که «در دوران غزنوی, سلجوقی و. . . با انبوه فراوان به آذربایجان در آمده» و اکثریت جمعیت آذربایجان را تشکیل داده و زبان ترکی هم, زبان اکثریت و غالب آنان شده است, راجزء «آذری»های خود ساخته می¬شمارد !
حال اگر اصل را بر جمعیت غالب بگذاریم و بر فرضیه¬ های کسروی هم استناد کنیم, بعد از مهاجرت ایرها (مادها و پارسها) به ایران و آذربایجان, جمعیت چیره و غالب در آذربایجان ایرها و بقول کسروی آذری¬ها بوده ¬اند؛ در دوران بعد هم مهاجرت دیگری به منطقه صورت گرفته و ترکان جمعیت غالب و چیره در آذربایجان شده ¬اند و زبان غالب هم زبان ترکی شده است, و اگر مردمی با نام آذری هم در منطقه بوده است در میان جمعیت انبوه ترکان آذربایجان مستحیل شده از بین رفته است, پس طبیعی است که آذربایجان نیز با نام و با ترکیب جمعیت جدید و با زبان غالب که ترکی است شناخته شود نه بر نام چیزی که وجود خارجی ندارد و در ذهنیات و تصورات کسروی ساخته و پرداخته شده و متناقض با فرضیه خود کسروی هم هست !
اگر آذری¬های کسروی بنا به اعتراف خود ایشان در یک دوره با بومیان آذربایجان (سومریان, ایلامیان, مانناها و. . . که به استناد مورخین و زبانشناسان معتبر, غیرآریایی و التصاقی زبان و از مردم گروه زبانهای اورال- آلتایی بودند) آمیخته شده ¬اند و در دورة دیگر با ترکان خزر, هون پچنک, قپچاق, و در دورة سوم با انبوه ترکان سلجوقی و . . . در آمیخته و مستحیل شده¬ اند دیگر چه نشان و اثری از این آذری¬های آریایی باقی مانده است که کسروی در پی زنده کردن آن هست؟ !
اگر کسروی و کسروسیت¬ها در پی نژاد آنها هستند, که با در آمیخته شدن سه مرحله ¬ای آنها, دیگر چیزی از خصوصیات نژادی¬شان باقی نمانده است که در پی نژادشان باشند ! زبانشان نیز با این آمیختگی در درون زبانهای التصاقی پرتو تورک و ترک, به صورت طبیعی مستحیل شده و از بین رفته است و نوشته و اثر مکتوبی هم از آنها باقی نمانده است که در پی زنده کردن آن باشند ! و به قول خود کسروی: «پیش از این درباره ریشه و نژاد مردمان هر کسی آنچه میپنداشتی می¬نوشتی. در توریت ایرانیان را با تازیان یکرشته شمارده. مسعودی و دیگران کُردان را از «بنی عامر» نگاشته -اند. لیکن اینها عامیانه است و ارجی بر آنها نتوان نهاد. ما امروز راه برای شناختن نژاد یک توده, زبان ایشان را می¬شناسیم.»
لذا با دلایل و مدارک مستند و عقلایی که موجود است و حتی با این دلیل کسروی که نژاد یک توده را از زبانشان باید شناخت, آیا شک و شبهه¬ ای بر ترک بودن آذربایجانیان و دیگر ترکان ایران باقی می¬ماند ؟ ! 
از طرف دیگر, با اینکه صفویان ۱۲۹ سال (از سال ۱۰۰۶ الی ۱۱۳۵ هـ. ق) اصفهان را مرکز حکومت خود و پایتخت قرار دادند و به شهادت سیاحان خارجی چون پیترو دلاواله, آدام اولئاروس, سانسون, رافائل دومان, انگلبرت کمپفر و حتی خود کسروی, در طول این مدت, در دربار صفوی در اصفهان به جز زبان ترکی به زبان دیگری صحبت نمی¬شد, و به شهادت تاریخ و اذعان کسروی, از بزرگان لشکری و کشوری «کار صفویان همه در دست ترکان بود», در طول این مدت نه تنها هیچکدام از ساکنین شهر اصفهان ترک زبان نشدند بلکه تبریزیهایی که در زمان صفویان از تبریز به اصفهان کوچ داده شده و در محلة «عباس آباد», معروف به محلة «تبریزیها» سکونت داده شدند, زبان ترکی خود را از دست داده و فارس زبان گردیدند, و امروز در محلة عباس ¬آباد اصفهان (که اکنون هم به همین نام مشهور و موجود است) کسی به ترکی سخن نمی¬گوید!
Hasan rashidi:
حال چطور این صفویان که ۱۲۹ سال اصفهان را پایتخت خود قرار داده د اصفهانیها را نتوانستند ترک ربان کنند اما فقط ۲۴ سال (از سال ۹۰۶ الی ۹۳۰ هـ. ق) تبریز را پایتخت خود قرار دادند و در طول این ۲۴ سال زبان ترکی را آنچنان در شهرها و روستاهای ترک از اراک, همدان و زنجان و تبریز گرفته تا دربند در داغستان در شمال جمهوری آذربایجان کنونی توسعه دادند که «ترکی به یکباره چیره شده و آذری از شهرها ناپدید گردید»! و این معمّایی است که باید مدعیان زبان ساختگی آذری و کسرویست¬های معاصر- رمز آنرا بگشایند؟!
حال زبان ترکی مردم آذربایجان و دیگر نقاط ایران چه از زمان سومریان و ایلامیان و از ۷۰۰۰ سال پیش در این مناطق مرسوم شده باشد, و یا این زبان, از زمان ساسانیان یا غزنویان, سلجوقیان و یا صفویان زبان اکثریت غالب مردم منطقه شده باشد, فرقی نمی¬کند, این زبان, زبانِ اکثریت مطلق مردم این دیار است و مردمشان هم نه آریایی و نه آذری خود ساخته کسروی, بلکه ترک هستند!
آیا امروز به مردم ترکیه می¬توان گفت شما ترک نیستید؟ ! چه آنها نیز اکثراً بعداً به این سرزمین آمده و پس از شکست دادن امپراتوری بیزانس بر آن منطقه حاکم شده و اکثریت مطلق و ترک زبان آسیای صغیر را تشکیل داده و امپراتوری بزرگ عثمانی و سپس ترکیه امروزی را بنا نهاده ¬اند که مطمئناً در بینشان اقلیت بیزانسی و یونانی هم بوده است. به خصوص اینکه همه می¬دانند زبان دولت بیزانس ترکی نبوده و قسطنطنیه (استانبول) تا قرن پانزده میلادی هم شهر بیزانسی و غیرترکی بوده است, ولی امروز کسی از غیر ترک بودن اهالی استانبول حرفی به میان نمی¬آورد و اگر هم بیاورد تأثیری در ترکیب ساکنین ترک آنها نخواهد داشت !
از این گذشته, ترکانی که بعداً در آسیای صغیر, آن امپراتوری عظیم را پدید آوردند و تا قلب اروپا پیش رفتند از نوادگان سلجوقیانی هستند که در سال ۴۳۳ هـ. ق اولین بار در مناطق مرکزی ایران چون نیشابور ، شهر ری, اصفهان, قم و اراک, سپس در آذربایجان حاکمیت خود را تثبیت کرده و حکومت پر قدرت زمان خود را تشکیل دادند.
یعنی حرکت سلجوقیان ترک از شرق ایران (خراسان) شروع در مرکز آن (نیشابور، ری و اصفهان) تثبیت می¬شود, سپس از طریق آذربایجان به ترکیه امروزی می¬رسد! به بیان دیگر باید گفت ترکانی که در ترکیب دولت سلجوقی در آسیای صغیر (ترکیه امروزی) مستقر شدند و آن دولتهای پر قدرت را تشکیل دادند از ترکان اوغوز سلجوقی هستند که در اراک, همدان, زنجان, تبریز, اردبیل, باکو, گنجه و دیگر مناطق آذربایجان سکونت پیدا کردند و با ترکان بومی این مناطق در آمیخته سپس ترکان ترکیه, سوریه, عراق و آذربایجان امروزی را پدید آوردند.  
نباید راه دور و دراز را پیمود, همه می¬دانیم مهاجرت اروپائیان به قاره آمریکا به بیش از چهارصد سال نمی¬رسد ولی سرخپوستان آمریکایی از مردم بومی و شاید چند هزار ساله این قاره به شمار روند, در حال حاضر آیا می¬توان گفت که چون زبان بومی مردم این قاره سرخپوستی بوده و آمریکائیان مهاجر, از اروپا به این قاره مهاجرت کرده و در این مناطق ساکن شده ¬اند لذا این مهاجرین باید زبان انگلیسی, فرانسوی و اسپانیولی خود را رها کرده به زبان سرخپوستانی که ساکنین اصلی و بومی آمریکا هستند سخن بگویند و خود را هم از نسل سرخپوستان بدانند ؟ !
شواهد تاریخی نشان میدهد ترکان نه تنها در هیچ دوره ای از حاکمیت 1000 ساله اشان بعد از اسلام بر ایران و کشورهای خاورمیانه ، افریقا و اروپای شرقی  زبان ترکی خودرا چه به صورت اجبار و چه به صورت تشویق شعرا و مورخین بر هیچ قومی تحمیل  نکرده اند  بلکه آنها با دادن انعام و اطعام به شعرای دری گوی ( فارسی گوی ) بیشتر زبان فارسی را توسعه و یا به بیان دیگر ، به اقوام  تحت حاکمیت خود  تحمیل می کردند !   زبان ترکی که زبان مردم آذربایجان و دیگر مناطق ترک ایران است وضع و موقعیتش از دو حال خارج نیست:
۱- این زبان از ۷۰۰۰ سال پیش و از زمان سومریان که بنیان¬گذاران اولین تمدن بشری هستند, ایلامیان و اعقاب آنها به مردم ترک ایران به ارث رسیده است که اسناد زیادی در این مورد موجود است و ترکانی هم که بعداً به این سرزمین آمده¬ اند به همزبانان قبلی خود پیوسته و زبان ترکی آذربایجان و آناتولی را پدید آورده ¬اند.
- این زبان, زبان ترکانی است که بعداً و بقول احمد کسروی و کسرویست¬ها از زمان غزنوی¬ها, سلجوقی¬ها و با جمعیت انبوه به آذربایجان, آناتولی و دیگر مناطق ایران آمده و اکثریت مطلق جمعیت این مناطق را تشکیل داده و ترکیب جمعیت را به نفع خود تغییر داده ¬اند. که در هر دو حال اینها ترکان اصیلی هستند که بعد از حاکمیت اسلام به مدت هزارسال مستمر از چین تا قلب اروپا را زیر حاکمیت خود داشتند و آذری¬های ترک شده هم نیستند, چه اگر آذری¬های آقای کسروی در آذربایجان اکثریت می¬بودند و ترکان مهاجر در اقلیت, باید مهاجرین ترک در داخل بومیان باصطلاح آذری مستحیل می¬شدند و زبان مردم کنونی آذربایجان هم زبان آذری مورد ادعای آقای کسروی می¬شد نه زبانِ ترکی آذربایجان !
هم اکنون هم ترکان در آذربایجان و در دیگر مناطق ترک زبان ایران, اکثریت مطلق جمعیت این مناطق را تشکیل می¬دهند و در هر جامعه ¬ای هم, بنیان آن جامعه بر اساس جمعیت اکثریت شکل می¬گیرد و گروه¬های اقلیت, قالب اکثریت را به خود می¬گیرند و همانند آنها می¬شوند.
با همة این احوال خود فارسها هم مهاجر هستند و بعدها به ایران آمده ¬اند و مکان اصلی و بومیشان هم ایران نبوده و استپ¬های جنوب سیبری بوده است. زبان بومی ایرانیان ساکن استانهای فارس¬ نشین امروز هم قبل از مهاجرت فارسها به ایران, ایلامی بوده است. ولی چون فارسها با آمدنشان به ایران و مناطق فارس, اکثریت نسبی جمعیت منطقه را تشکیل داده¬اند, خود را فارس خواندند و کسی هم نگفت فارسها زبانشان را بر بومیان ایلامی تحمیل کرده -اند, و یا کسی ادعا نکرد که فارسهای کنونی در اصل فارس نیستند و ایلامی هستند

حسن راشدی

آردینی اوخو(بقیه مطلب)
جمعه 3 دی 1395

اردبیل یا ارده بئل

Image result for ‫اردبیل‬‎
اردبیل یا ارده بئل شهری است که درمورد قدمت ومعنی لغوی آن سخنان زیادی گفته شده است . گروهی این شهررادارای سابقه 1500ساله دانسته اند که یک اشتباه محض تاریخی است ومعنی لغوی آنرابه کلمه جعلی آرتاویل منسوب داشته اند. درزبان اوستایی آرتامعنی مقدس و ویل معنی شهر نمی دهد، قبل ازورود زرتشت به شهراردبیل ، اردبیل شهری آباد وبزرگ بوده است ودلیل اینکه زرتشتیان این شهررامقدس می دانند به این علت است که زرتشت اولین بار درشهر اردبیل به تبلیغ دین زرتشتی پرداخته است . درمورد معنی لغوی اردبیل وتاریخ ساخته شدن این شهر می توان به قدیمیترین سنگ نوشته هاومتون قدیمی به زبان ترکی سومری مراجعه کردکه درآنها شهر آرآتا اشاره شده است که بزرگترین ایالت آن دوران بوده است که درزبان ترکی به معنی پدر قهرمان می باشد. ترکان سومری دارای تمدنی والا وباقدمتی درحدود 7 الی 8 هزارسال می باشند. سومر یک کلمه مرکب ترکی است که ازدوواژه" سوم"به معنی کامل، خالص، توپر، تنومند ودرشت و"آر" به معنی مرد قهرمان وجنگنده تشکیل شده است . سومر به زبان ترکی باستان معنی مرد کامل می دهد این واژه هنوزهم دراردبیل کاربرد دارد. مثلا طایفه ای دریکی ازروستاهای حوالی اردبیل زندگی می کنند که سومرین ( که به غلط ثمرین نوشته می شود.) نام دارد که به شجاعت ودلیری شهره اند، کلمه سومرین ازدو واژه سوم+ارین (آره ن) تشکیل شده که که درزبان ترکی اره ن به معنی مردان می باشد وسومرین معنی مردان کامل می دهد. همچنین درکلمه سومو یا سومی که یک نان محلی دراردبیل می باشد به این واژه برمی خوریم که درزبان ترکی به معنی نا ن کامل ، توپر است . ازاشتراک لغوی زبان ترکی امروزی شهر اردبیل باترکی سومری کلمه چیبین به معنی مگس می باشد که درترکی سومری نیز به صورت زیبین به همان معنا آمده است. 
کلمه اردبیل یا ارده بئل ازسه واژه "ار" که در زبان ترکی به معنای مرد قهرمان وجنگجو و "ده" در اصل به صورت "دا" و "آدا" بوده است که در اثر قانون هماهنگی اصوات در زبان ترکی، صوت کوتاه و ظریف فتحه را به خود گرفته و به شکل کنونی درآمده. درزبان ترکی سومری به معنی پدرمی باشدکه درترکی امروزی نیز به صورت آتا ، تاتا وده ده درآمده است. کلمه "بئل" درسرزمینهای ترک نشین بسیاربه کاررفته است : 
شوربیل ( یاشورقان بئل به معنی کمره شوره زار) ، بئلاساغون ( پناهگاهی درکمره کوه)، اربیل ( اربئل به معنی دامنه کوه مرد قهرمان) ، بئلداشی ( سنگ دامنه کوه) ، بیله دره ( بیله درق به معنی دماغه کوه وگندمی که در دامنه کوه سالها بماند و مزه اش ازبین برود) و بئلو (نام شهرکی است درسرزمین آرغوی ترکستان که بردامنه کوه آمده است. در نتیجه معنی کلی ارده بئل درزبان ترکی یعنی دامنه کوه پدر قهرمان یا" سرزمین پدرقهرمان" می باشد. به نقل ازنشریه آوای اردبیل شماره 54 – 11 اردیبهشت 1378
منابع: 
1 – دیوان اللغات الترک – محمود کاشغری – 466 ه. ش
2 – فرهنگ زبان آذربایجانی به فارسی – بهزاد بهزادی 1369 ه . ش 
3 – تاریخ قدیم ترکان ایران ( ایران تورک لرینین اسکی تاریخی) دکترمحمد تقی زهتابی- 1377 شمسی 
4 – نوشته های دکترمحمد علی سجادیه درمجله دانستنیها .

آردینی اوخو(بقیه مطلب)
چهارشنبه 1 دی 1395