جانیم آذربایجان

تلگرامدا کانالیمیزا قاتیلین https://t.me/tarihbastan @tarihbastan

✅آنجاها زمانی مال ما بودند...!

مسافری ازبکستانی ، چند روزی در ایران 
بود.
می‌گفت هرکجا که گفتم از #ازبکستان آمده‌ام، طرف مقابل به سرعت میگفت: پس ایرانی هستی.! شما هم زمانی جزء ایران بودید.
زمانی که ازبکستان جزء ایران بوده باشد، وجود ندارد.
 بلکه روزگاری ازبکستان، #آزربایجان ، افغانستان، ایران و غیره ، همگی جزء قلمرو حکومت‌هایی مانند #عباسی ، #سلجوقیان ، #مغول و #صفویان بودند ، و این هرگز به معنی آن نیست که یکی از سرزمین‌ها جزیی از دیگری بوده باشد.
حتی در مواردی که مرکز آن حکومت‌ها مثلا شهر #هرات بوده ، باز این مرکزیت بدان معنی نیست که بگوییم عراق جزی از #افغانستان بوده است.
آن حکومت‌ها برخواسته از ایل‌های قدرتمندی بودند که به زور تدبیر و شمشیر بر کل این منطقه سیطره یافتند و همه ممالک جزی از قلمرو آنها محسوب می‌شدند، نه مملکتی جزء مملکت دیگر.
گذشته از این، نکته تاریخی، آنچه که در پس عبارت «شما زمانی جزء ما بودید» نهفته ، بسیار در خور تامل است.
این عبارت چیزی شبیه آن است که به شخصی بگویید پدربزرگ شما زمانی نوکر خانواده ما بوده و بخواهید به طرف مقابل بقبولانید که ما برتر از شما هستیم.
آن کسی که سریعا به دیگری می‌گوید که شما زمانی جزء ما، زیرمجموعه ما، تحت سیطره و آقایی ما و مستعمره ما بودید ، می‌خواهد درهمان لحظه اول آشنایی به طرف مقابل بفهماند که شما در شان و اندازه‌های ما نیستید،
هرچند ممکن است امروز خوشبخت‌تر از ما باشید.
می‌خواهد به او گوشزد کند که تند نروید و جایگاه خود را بدانید که زمانی زیردست ما بودید.
چنین افرادی ، ساکنان عراق، افغانستان، آسیای مرکزی و ... را همشان و همردیف خود نمی‌دانند و با تصور اینکه طرف مقابل پایین‌تر از آنهاست در ضمیر ناخودآگاهشان، خودشان را آدمی برگزیده می‌دانند که تنها از بخت بد یا از حسد و ترس غربی‌ها به شرایط فعلی دچار شده‌اند.
این افراد با پناه بردن به این جملات، هم مسئولیت و قصوری را که در قبال وضعیت فعلی متوجه فرد-فرد این جامعه است، از خود دور می‌کنند و هم با رتبه‌بندی انسان‌ها و نشستن بر قله آن احساس رضایت می‌کنند.
برای همین است که مدام تکرار می‌کنند «آنجاها زمانی مال ما بودند»
 در حالیکه نبودند.
این کوچک انگاری دیگران ، یکی از مصداق‌های #نژادپرستی می‌باشد.

✍️ #ایبراهیم_ساوالان    @tarixbastan

قام،آیین،تاریخ وزبان باستان تورکان✴️✴️✴️

آردینی اوخو(بقیه مطلب)
جمعه 30 آذر 1397

✅گور دخمه‌‌های اورارتویی (فرهاد دامی)


🖊#محمد_رحمانی_فر     

معماری اورارتویی هم همچون سایر صنایع و هنرهای این قوم ویژگی‌های منحصر به فردی دارد. برخلاف آشوریان که بیشتر از خشت و آجر استفاده می‌نموده‌اند، عنصر اصلی به کار رفته در معماری اورارتویی سنگ می‌باشد. حتی برخی از بناهای اورارتویی مستقیماً در دل صخره‌ها ایجاد شده‌اند. این شیوه معماری که به آن معماری صخره‌ای گفته می‌شود، در سرتاسر قلمرو اورارتو رایج بوده است و ما اکنون نمونه‌های آن را در مناطق مختلف سرزمین آنها و به ویژه در آذربایجان مشاهده می‌نماییم. به عنوان مثال، می‌توانیم در این خصوص به قلعه بسطام (= باس‌دام= باش‌دام) اشاره نماییم که در آن صخره‌های دامنه شرقی کوه در وسعتی عظیم تراشیده و تخت شده اند و در نتیجه به صورت پله-پله درآمده‌اند. البته معماری صخره‌ای تنها در بخشی از معماری این قلعه عظیم به چشم می‌خورد وگرنه در بنای این قلعه ترکیبی از معماری صخره‌ای و سنگی به کار گرفته شده است.  
     باور پژوهشگران به ویژه پروفسور کلایس که در کاوش‌های بسطام و همچنین کاوش‌های مربوط به گور دخمه اورارتویی روستای سنگر ماکو نیز به عنوان سرپرست گروه اکتشافی آلمان حضور داشته، بر این است که دخمه‌های کنده شده در دل صخره‌های آذربایجان که غالباً در افواه عمومی به عنوان "دخمه فرهاد" یا "فرهاد دامی" شناخته می‌شوند، به عنوان آرامگاه برای تدفین بزرگان اورارتویی و یا به عنوان زیرزمین جهت سکونت مورد استفاده قرار می‌گرفته‌اند(کلایس، 1968، ص10) و به همین خاطر در بررسی‌های باستان‌شناسی معمولا این آثار به "گور دخمه"  مشهور شده‌اند.  

     آرامگاه‌های اورارتویی‌ها در آذربایجان غربی که مورد بررسی‌های باستان‌شناختی قرار گرفته، از راستای رودخانۀ ارس تا نواحی شمالی سلدوز (نقده)، در قسمتهای غرب دریاچۀ اورمیه، به چشم می‌خورند. این آرامگاه‌ها، که طی بررسی‌های موضعی سال‌های 1360 - 1363ش مورد شناسایی قرار گرفته‌اند، در کوه‌های آهکی و رسوبی و در مجاورت روستاهای شدی ازتوابع پلدشت، سنگر نزدیک ماکو ، چی یا چره از توابع قره‌ضیاءالدین، ملحم از قرای نزدیک سلماس، اسماعیل آقا در درۀ نازلو، سیدوک یا سیرک در درۀ باراندوز چای، خان دره‌سی در درۀ معروف به شهدا و ناناز از توابع سلدوز واقع شده و در یک تقسیم‌بندی کلی در شمال، مرکز و جنوب غربی اورمیه قرار گرفته‌اند. بر اساس باورهای عامیانه محلی اغلب این اماکن تاریخی را اتاق فرهاد می‌نامند( کارگر، 1368، ص103). 

🔖جهت مطالعه بیشتر مراجعه کنید: تاریخ اورارتو (با نگاهی ویژه به کاوش‌های قلعه بسطام)، محمد رحمانی‌فر، نشر اختر    @tarixbastan
قام،آیین،تاریخ وزبان باستان تورکان    ✴️✴️✴️

آردینی اوخو(بقیه مطلب)
جمعه 30 آذر 1397

✅کلمه قاغاکه امروزه در میان برخی تورکان استفاده می گرددمختصر شده از کلمه باستانی قاغان=خاقان=قام خان :

همگان میدانیم که  حرف ق مختص زبان تورکی می باشد ودر زبان فارسی همه کلمات با حرف  ق دخیل از تورکی وکمی از زبان عربی هستند.
✅قام:نام رهبران دینی تورکان باستان  و ((شامان)) اوغوزهاست.در کتاب دده قورقود نام  پدر بامسی بئیرک ،قامبورا(قام +بورا)ونام پدر باییندیرخان در ترکیب قام بئجان  به کار رفته است.
(1)ده قورقود دنیاسی،آنار رضا،ترجمه الله وئردی محمد صفحه 42
✅دیده می شود که واژه قام به صورت  کام وگام نیز مورد استفاده قرار گرفته قام ها همان کاهنان تورکان قدیمی بوده اند
(2)آلتایلاردان سهندیمیزه ،امید نیایش ،صفحه 318.
✅قامغان(قام خان)خان دین به عنوان پدر دین  و ریش سفید دین در بین  نسل وتبار ،و قبیله و اتحاد  قبیله به وجود آمده است.
(3)قام ،شامان ،میر علی سیدوف ،ترجمه صمد چایلی ،صفحه 33
✅قان:تورکان( امروزی) به کلمه خون قان می گویند.اما مفهوم اسطوره ای این کلمه در ترکیب اسامی بسیاری از روستاها به کار رفته است(پدر انسان)
(4)آذربایجان خالقینین سوی کؤکلرینی دوشونرکن ،میر علی سیدوف،ترجمه از تورکی ،ص اذربایجان سؤز آچیمی
✅در ترکیب لغت قامغان(قام +غان=خان=قان)و قاغان(خاقان) نیز مفهوم اساطیری قان این لغات را جهت می بخشد.از مفهوم رودقانسو (کانسو) مفهوم آب آفریننده و آب پدر مستقاد می گردد.این واژه نام ایالتی درمرزهای مغولستان است.
(5)تورانیان ،نادر بیات،صفحه 122
✅کلمه قان با قبول تغیرات فونتیکی در اشکال  خان و یا خاقان در ترکیب بسیاری اسامی استفاده شده است{پس از (آبا قاغان=ابا خان)تخت سلیمان دیگر مورد توجه فرمانروایان خاص قرار نگرفت}
(6)فرهنگ آذربایجانی ،فارسی بهزاد بهزادی ،ص65
✅کلمه کام -گام  در میان  هون ها(تورکان هون-قبیله ای باستانی)به صورت اش کام =آتا کام یعنی پدر شمن یا شمن دوست مورد استفاده قرار گرفته است و کلمه اش(əş)در تورکی باستان به معنی دوست و رفیق بوده است.
(7)تاریخ دیرین تورکان ایران ،محمد تقی زهتابی ،ترجمه علی احمد سرای ،ص 182
✅اوتوکن:در زمان امپراتوری گؤک تورک که در کتیبه های باستانی اورخون نیز آمده.اردوگاه اصلی خان بوده است
(8)تاریخ تورکان اسیای میانه ،و .بارتولد،ترجمه غفار حسینی ،ص113.
✅کلمه مرکب اوتوقان یا اوتوخان(اتوکن) از واژه های اوتو ،قان یا کان تشکیل یافته است.اوتو به معنی خا لق .قان یا کان نیز  همان خان است ،همچنین قان به معنی پدر نیز می باشد.
(9)قام شامان ،میر علی سیدوف ،ترجمه صمد چایلی ص67
کلمه قاغا بر گرفته و مختصر شده  از  کلمات باستانی قاغان=خاقان=قام خان .
جمع آوری توسط کانال تاریخ باستان تورکان
@tarixbastan
قام،آیین،تاریخ وزبان باستان تورکان    ✴️✴️✴️

آردینی اوخو(بقیه مطلب)
جمعه 30 آذر 1397