جانیم آذربایجان

تلگرامدا کانالیمیزا قاتیلین https://t.me/tarihbastan @tarihbastan

✅کلمه تاریخی ایدوک(ایدیک، ıduk ıdık )


قربانی کرن بدون خونریزی در اعتقادت تورکان قبل از اسلام(احترام به طبیعت)
هر چیز مقدس ومبارک ،به هر حیوان رها شده ای این اسم داده می شود.
از این حیوان به عنوان بار کش استفاده نمی شود،شیرش دوشیده نمیشود،پشمش چیده نمیشود، وبه عنوان نذر(آداک)صاحبش نگه داشته می شود.
حیوانی که به روح ها نذر شده و رها می شود از نظر محمود کاشغری ایدوک نامیده می شود.در این کلمه فعل ایت it به معنی گؤندرمک می باشد.
در کتیبه های یئنی سی.کلمه های زمین اب،و.....همواره با کلمه ایدوک آمده اند.
تقدس کوه وآب ،درخت ،جنگل وسنگ در میان قبایل شمنیست امروزی ودر سنگ نوشته های تورکان قدیم ،که تحت عنوان یئر –سو اشاره می شوند.برابر با این در این سنگ نوشته هانام جنگل ها و رودهایی مانندتامگا ایدوک،ایدوش باش گیبی داغ وجود دارند که با صفت ایدوک (مقدس ،مبارک )ذکر شده اند.
در اعتقادات تورکان قبل از اسلام نوعی قربانی بدون ریختن خون می باشد که به طبیعت نذر می شود.
آزاد کردن حیوان به عنوان هدیه به ارواح .
که معادل حرف به حرف آن معادل رها شده وازاد شده می باشد.
کلمه ایدوک در زبان یاقوتی به شکل ایتیک ،در ساقای به صورت ایزیک،در التای اییک،ودر چواش ائریح وبه همان شکل سابق خود محفوظ مانده است.
کلمه ایتیک در یاقوتی در لغتنامه ی پِکارسکی اینگونه توضیح داده شده است :
قربانی:ایتیک را هرگز نمی زنند و پشم ویالش (درمورد اسب)را نمی چینند.اییک وایزیک در تورکی آلتای ویاقوت نیز بدینگونه است.
ور بیتسکی در لغتنامه ی خود با نام لهجه های تورکان الاداغ و التای در مورد ایزیک می نویسد:
اسبی است که برای قربانی شدن جدا شده یالهایش با نوار های قرمز(؟؟؟)رنگ بسته می شود.
آلتای ها بعد از گذشت مدت طولانی ،این اسب را به عنوان قربانی سر می برند در طایفه ساقای در دشت اباقان ،تنها شمن اجازه ی سوار شدن بر این اسب و اجرای مراسم مذهبی را دارد .پس از مراسم نیز صاحب اسب،ان را مانند طلسمی پنهان می کند.
وربیتسکی شکل دیگر این کلمه را اییک ذکر کرده است.بکار بردن کلمه ی ایدیک در تورکی خاقانیه ،اویغور و یاقوت در معنای مبارک نیز در دوره هایی مشاهد می شود.
بنا بر پژوهش پروفسور زِلِن  این تقدس ایدیک در دوران دامداری به میدان آمده است .وممنوع بودن دست زدن زنان به ایدیک در میان اقوام معاصر شمنیست  نشانگر ان است که این عقیده مربوط به دوران پدر سالاری است.
بستن پارچه به طبل شمن یا درخت ،پاشیدن شراب ورغن به روی اتش  و... نیز از قربانی های بدون خونریزی می باشند.
 (کلمه ایدیک اکنون در میان تورکان مسلمان فراموش شده است:اما در ولایت باشقورد،اسم برخی رودها و دریا چه ها با این نام می باشد .در شرق کوههای اورال ،اسم یک دریاچه  اییک گؤل   ودر خود اورال ،نام یک نهر اییک می باشد)
❇️منبع:آیین باستان تورکان،پروفسور عبدالقادر اینان،ص 125-127
@tarixbastan

قام،آیین،تاریخ وزبان باستان تورکان✴️✴️✴️

آردینی اوخو(بقیه مطلب)
یکشنبه 23 تیر 1398

📚کلمه قاباغ در تورکی ومعنای آن

📚کلمه قاباغ:
در معنای پیشانی وجلو  می باشد.
در زبان تورکی آذربایجانی معاصر بیشتر به معنای جلو ،اول ،پیش کاربرد دارد.
✅در شهرهای توووز وقازاخ جمهوری آذربایجان به صورت قاواخ  و درمعنای پیشانی وصورت کاربرد دارد.
✅در شعرهای موللا پناه واقف و آشیق علسگر  به این اشعار بر می خوریم. که قاباغ در معنی پیشانی آمده است.
آی قاباقلی،بولود زولفلو گؤزلیم -دوروبان باشینا دولانماق گَرَک(میرزا پناه واقف)
آچیلدی نیقابین آی قاباغیندان-آلدی باشدان آغیل ،کامالی، خورشید(علسگر)
بوللور بوخاق لاله یاناق،آی قاباق –شاهمار زولفو پریشانلار دولانیر.(علسگر)
این  کلمه در معنی پیشانی  در زبانی تاتی امروزه نیز کاربرد دارد که درزمان قدیم از تورکی وارد شده است.
✅در زبانهای تورکی خاکاس و وتووا وآلتای نیز در معنای پیشانی کاربرد دارد.
معنای صورت(که در قسمت جلو بدن قرار دارد) وجلو نیز بر اساس همین معنی از کلمه قاباغ بوجود آمده اند.
به طور کلی در شیوه های مختلف زبانی تورکی سمت های جلو و عقب(اؤن وآرخا) با اعضای بدن که در سمت جلو  و یا در سمت عقب بدن قرار دارند نیز نشان داده می شود. 
مثلا کلمای مانند بینی ،سر ،صورت ،ابرو و... طرف جلو و کلماتی مانند دال ،آرخا،انسه،سیرت و غیره در معنای  آرخا (عقب ) می باشند.
✅منبع: 
Gülsüm Hüseynova. Tat dili leksik fondunun genealoji təhlili-64-65
✅ در فرهنگ شاهمرسی ص 722 نیز در معانی:جلو پیش ،مقابل،برابر،اولی ،چهره ،منظر  آمده است.
✅در پی نوشت به این نکات هم میتوان توجه کرد کلماتی مانند قابیغ(پوست میوه ودرخت و...)،قابار(-حباب روی آب،تاول  یا پوستی که برروی پوست اصلی ایجاد می شود) قاب (ظرف) که به صورت پوسته ای غذا را در بر میگیرد،یا غلاف وجلد برخی اشیا مانند عکس.قاوال (دهل) که از پوست درست می شود .قابارتماق(به رخ کشیدن).قابارما(مد،بالا آمدن آب دریا) قاباقلاشدیرماق(رو به رو کردن)قابان(گراز نری که نقش فرمانده وجلو رونده دارد)قابورغا(استخوان های سینه که روی قلب و... را می پوشاند)و... در همه اینها  ریشه کلمه قاباغ به صورت قاب در معنی قسمت رویی .،ظرف ،جلد ،سطح خارجی ،پوسته وصورت و... آمده که بی ارتباط با معنی جلو و پیشانی وصورت در کلمه قاباغ نمی تواند باشد.
@tarixbastan

قام،آیین،تاریخ وزبان باستان تورکان✴️✴️✴️

آردینی اوخو(بقیه مطلب)
یکشنبه 23 تیر 1398

✅ینی‌چری (تورکی عثمانی: ینیچری، تورکی استانبولی: yeniçeri)


 یا ینگی چریک یا ینگی چری به معنی «چریک نو»
واحدهای ویژه (ورزیده) از ارتش امپراطوری عثمانی بودند.
این ارتش در زمان مراد یکم که عثمانی‌ها بخشی از اروپا را در اختیار داشتند تحت نظام دئوشیرمه تشکیل شد. آنها فرزندان پسر گرفته شده از مسیحیانی بودند که به خانواده‌های تورک مسلمان سپرده می‌شدند، بنابراین این افراد مسلمان و تورک تربیت می‌شدند. این افراد بعداً جزو لشکر عثمانی می‌شدند. این روش در سال ۱۸۲۶ توسط سلطان محمود دوم لغو گردید و بیشترشان در سده نوزده میلادی در پی شورش ایشان بدست سلطان محمود دوم به قتل رسیدند.[۱]
منبع(1): لغت‌نامه دهخدا
✅نظام دئوشیرمه(در اصطلاح اداری ونظامی عثمانی به معنی سربازگیری است)
تورکان و مسلمانان از نظام دئوشیرمه مستثنی بودند . با این وجود مسلمانان بوسنی مشمول این نظام می‌شدند زیرا خود چنین خواسته بودند و به عنوان پاداشی برای گرویدن دست‌جمعی آنان به اسلام پس از فتح منطقه، این مزیت به آن‌ها داده شده بود.(2)
(2)  Ágoston and Masters, Encyclopedia of the Ottoman Empire,183.

✅سربازان ینی چری در زمان کودکی از خانواده‌های مسیحی گرفته می‌شدند و از پانزده سالگی، برای آموزش‌های دینی و نظامی به سپاه(اوجاق-کانون) عجمی اوقلان می‌پیوستند. پس از اینکه در آنجا هفت سال با کار سخت ورزیده شدند آنها را به سپاه ینی چری می‌بردند تا هشت سال دیگر در سپاه ینی چری آموزش ببینند تا مهارت استفاده از هر سلاحی را داشته باشند. این سربازان روی هم رفته پانزده سال آموزش می‌دیدند و در سن سی سالگی به عنوان یک ینی چری در ارتش عثمانی به خدمت مشغول می‌شدند. 
✅کلمه چریک در فرهنگ فارسی عمید:
(اسم) [ترکی] ‹چری› čerik ۱. پارتیزان.سرباز داوطلب
@tarixbastan
قام،آیین،تاریخ وزبان باستان تورکان✴️✴️

آردینی اوخو(بقیه مطلب)
یکشنبه 12 خرداد 1398

✅کلمه قاغاکه امروزه در میان برخی تورکان استفاده می گرددمختصر شده از کلمه باستانی قاغان=خاقان=قام خان :

همگان میدانیم که  حرف ق مختص زبان تورکی می باشد ودر زبان فارسی همه کلمات با حرف  ق دخیل از تورکی وکمی از زبان عربی هستند.
✅قام:نام رهبران دینی تورکان باستان  و ((شامان)) اوغوزهاست.در کتاب دده قورقود نام  پدر بامسی بئیرک ،قامبورا(قام +بورا)ونام پدر باییندیرخان در ترکیب قام بئجان  به کار رفته است.
(1)ده قورقود دنیاسی،آنار رضا،ترجمه الله وئردی محمد صفحه 42
✅دیده می شود که واژه قام به صورت  کام وگام نیز مورد استفاده قرار گرفته قام ها همان کاهنان تورکان قدیمی بوده اند
(2)آلتایلاردان سهندیمیزه ،امید نیایش ،صفحه 318.
✅قامغان(قام خان)خان دین به عنوان پدر دین  و ریش سفید دین در بین  نسل وتبار ،و قبیله و اتحاد  قبیله به وجود آمده است.
(3)قام ،شامان ،میر علی سیدوف ،ترجمه صمد چایلی ،صفحه 33
✅قان:تورکان( امروزی) به کلمه خون قان می گویند.اما مفهوم اسطوره ای این کلمه در ترکیب اسامی بسیاری از روستاها به کار رفته است(پدر انسان)
(4)آذربایجان خالقینین سوی کؤکلرینی دوشونرکن ،میر علی سیدوف،ترجمه از تورکی ،ص اذربایجان سؤز آچیمی
✅در ترکیب لغت قامغان(قام +غان=خان=قان)و قاغان(خاقان) نیز مفهوم اساطیری قان این لغات را جهت می بخشد.از مفهوم رودقانسو (کانسو) مفهوم آب آفریننده و آب پدر مستقاد می گردد.این واژه نام ایالتی درمرزهای مغولستان است.
(5)تورانیان ،نادر بیات،صفحه 122
✅کلمه قان با قبول تغیرات فونتیکی در اشکال  خان و یا خاقان در ترکیب بسیاری اسامی استفاده شده است{پس از (آبا قاغان=ابا خان)تخت سلیمان دیگر مورد توجه فرمانروایان خاص قرار نگرفت}
(6)فرهنگ آذربایجانی ،فارسی بهزاد بهزادی ،ص65
✅کلمه کام -گام  در میان  هون ها(تورکان هون-قبیله ای باستانی)به صورت اش کام =آتا کام یعنی پدر شمن یا شمن دوست مورد استفاده قرار گرفته است و کلمه اش(əş)در تورکی باستان به معنی دوست و رفیق بوده است.
(7)تاریخ دیرین تورکان ایران ،محمد تقی زهتابی ،ترجمه علی احمد سرای ،ص 182
✅اوتوکن:در زمان امپراتوری گؤک تورک که در کتیبه های باستانی اورخون نیز آمده.اردوگاه اصلی خان بوده است
(8)تاریخ تورکان اسیای میانه ،و .بارتولد،ترجمه غفار حسینی ،ص113.
✅کلمه مرکب اوتوقان یا اوتوخان(اتوکن) از واژه های اوتو ،قان یا کان تشکیل یافته است.اوتو به معنی خا لق .قان یا کان نیز  همان خان است ،همچنین قان به معنی پدر نیز می باشد.
(9)قام شامان ،میر علی سیدوف ،ترجمه صمد چایلی ص67
کلمه قاغا بر گرفته و مختصر شده  از  کلمات باستانی قاغان=خاقان=قام خان .
جمع آوری توسط کانال تاریخ باستان تورکان
@tarixbastan
قام،آیین،تاریخ وزبان باستان تورکان    ✴️✴️✴️

آردینی اوخو(بقیه مطلب)
جمعه 30 آذر 1397

قبیله بیات یا بایات: بایات بویو-تورکان اوغوز

❇️❇️قبیله بیات یا بایات: 
✅یکی از طوایف 24 گانه تورکان اوغوز هستند از شاخه بوز اوخ واز فرزندان گون خان هستند(دو شاخه و هر شاخه شش بوی(قبیله )هستند).
✅بایات ها در ایران و شمال سوریه و عراق و تورکیه سکونت داشته اند قبیله قاجار هم از شام بایاتی ها می باشد که در زمان آغ قویونلوها به آذربایجان آمده اند و در 1491 میلادی در قاراباغ زندگی می کرده اند و قاجار نام رئیس قبیله بوده است .
✅درباره بایات‌های ایران از زمان صفویه اسناد تاریخی موجود است بایات‌ها به سه شاخه تقسیم می شوند :
الف) بیات های سفید و یا بایات های آذربایجان:در تاریخ عالم آرای عباسی(تالیف اسکندر بیگ)در زمان شاه تهماسب تعداد این بیات ها ده هزار چادر بود که در سفر ها همراه وی بودند.
ب) بایات های سیاه یاقارا بایاتلار: در شمال خراسان ،در منطقه نیشابور بوده .
ج) شام بایاتی ها:اینها شاخه ای از بیات شام هستند  وقاجار ها هم ا اینان هستند.
قسمت اعظم بایات های ممالک محروسه امروزه در زنگان سکونت دارند و در میان قشقایی ها نیز طوایف بایات موجود است .
❇️❇️منبع:نگاهی نوین به تاریخ دیرین تورکهای ایران،محمد رحمانی فرصفحه 114 
✅در افغانستان بیات ها در شهر های کابل ومزار شریف و... ساکنند.
در عراق در شهر های اربیل وموصل وکرکوک و... ساکنند.
در ایران در اراک وزنجان واورمیه وخوزستان ووبرجردوخراسان و... ساکنند.
در جمهوری آذربایجان در شهر های آغجابدی،دوه چی،نفت چالا،شاماهی واوجار و... ساکنند.
در تورکمنستان چهار ودر ازبکستان یک منطقه به نام این قوم دیده می شود.و همچنین در سوریه و... ساکنند.
❇️❇️منبع:از ویکی پدیای تورکیه
در تورکی قدیم کلمه بیات به معنای ثروتمند می باشد.
بایاتی که بر گرفته از بیات است  رایج‌ترین فرم شعر فولکولوریک یا همان ادبیات شفاهی مردم آذربایجان است.بایاتی از چهار مصرع کوتاه هفت هجائی تشکیل شده‌است که مصرعهای اول، دوم و چهارم هم قافیه و مصرع سوم آزاد است. رابطه موسیقی و بایاتی‌ها یک ارتباط تنگاتنگ و غیر قابل انکار است .
از قبیله بایات شخصیت های مهمی همچون دده قورقود ،فضولی (شاعر بزرگ قرن 16 میلادی) برخاسته است .
از سرایندگان مشهور بایاتی می‌توان به شاه اسماعیل صفوی که در شعر ختایی تخلص می‌کرد اشاره نمود.
@tarixbastan
قام،آیین،تاریخ وزبان باستان تورکان✴️✴️✴️

آردینی اوخو(بقیه مطلب)
پنجشنبه 19 بهمن 1396

❇️قبیله قایی واجداد تورکان عثمانی:💯💯💯

                                                                                                        
کلمه قایی در معنای محکم ،قوت،وصاحب قدرت  است.امروزه تورکان ایران به صخره نیز قایا می گویند که سمبل سختی ومقاومت است.سمبل یا دامغای قایی ها دو عدد تیر ویک عدد کمان است.قبایل 24 گانه اوغوز با دامغاهایشان از همدیگر شناخته می شده اند.طایفه قایی از نسل گون خان که فرزند اوغوز خان است می باشد.
یکی از طوایف 24 گانه اوغوز می باشد. نسب  قایی ها (اوغوز سپس شاخه بوز اوخ ها و از شاخه بوزاوخ ها گون خان و از فرزندان گون خان قایی).و دامغای آنها به شکلIYI می باشد.
تعداد طوایف(اویماق) آنها مانند تورکان افشار بیش از دیگران است.                                                                                                                                                                                                             
اجداد خاندان امپراتوری عثمانی از این قبیله بودند. بودند که تحت نظر عثمان یکم در سوگوت و بیله‌جک در شمال غرب آناتولی زندگی می‌کردند.
سُلیمان‌شاه (به ترکی استانبولی: Süleyman Şah) پدر ارطغرل، رئیس ایل قایی و پدربزرگ عثمان اول، بنیان‌گذار امپراتوری عثمانی است.
ارطغرل ابن سلیمان‌شاه (زاده؟ - ۱۲۸۰م) پدر عثمان یکم بنیانگذار امپراتوری عثمانی بود.
بعد از فتوحات و موفقیت‌هایی که ارطغرل رهبر ایل قایی و پدر عثمان یکم در نبرد با صلیبیون و مغول‌ها کسب می‌کند، سلطان سلجوقی علاءالدین کیقباد، به پاس تقدیر وی را حاکم بر مناطق دومانیچ، سوگوت و اطراف آن می‌کند. وی در سن ۹۳ سالگی در سوگوت درگذشت و در آنجا به خاک سپرده شد.
هر سال مراسم یادبود ارطغرل غازی در دو روز یکشنبه ماه سپتامبر در آرامگاهش برگزار می‌شود.

عثمان یکم یا عثمان بن ارطغرل بن سلیمان شاه معروف به عثمان غازی یا عثمان بی رهبر تورکان عثمانی و بنیانگذار امپراتوری عثمانی بود. 
@tarixbastan
قام،آیین،تاریخ وزبان باستان تورکان   ✴️✴️✴️

آردینی اوخو(بقیه مطلب)
چهارشنبه 4 بهمن 1396

🎪🎪🎪دعای دده قورقود در پایان داستان(درسه خان اوغلی بغاج خان...)باترجمه فارسی:

👑👑👑👑متن اصلی:.....یوم ویره ین خانم.یرلو قره طاغلرک یقلمسون.کولکه لیجه قبا اغاجک کسلمسون.قامن آقان کورکلی صویک قوریمسون.قنادلرک اوجلری قرلمسون.چپارکن اغ بوز اتک بدرمسون.چالشنده قره پولاد اوز قیلیجک کدلمسون.دورتشرکن الا کوندرک اوفانمسون.اغ برچکلو اناک یری بهشت اولسون.اغ سقاللوبباک یری اچماغ اولسون.حق یاندرن چراغک ینا طورسون.قادر تنکری سنی نامرده محتاج ایلمسون خانم هی.                                                                          
✴️✴️ترجمه به فارسی:یوم(دعای خوب.یاخشی دعا ) دعای خوب بدهیم ای خان من.کوههای بزرگت که در دامنه اش زمین دارد ابهتش را از دست ندهد.درختان بلندت که سایبان شما هستند بریده نشوند.آبهای زیبایت که همیشه جاریند خشک نشوند.نوک بالهایت نشکنند(منظور دستانی که هنگام سواری مانند بال حرکت می دهد؟).هنگام سواری اسب سفیدو خاکستریت پایش سر نخورد(بودره مک:زویمک.آیاغی سوروشمک..).در هنگام چالش شمشر فولادی و پرمهارتت تیزیش را از دست ندهد(اوز:دوز.پر مهارت). در هنگام درگیری طناب رنگ رنگت خراب نشود.پاره نشود.ریس ریس نشود(کوندرک:طناب.کندیر_اوفانمسون:ریس ریس شدن.سورتولوب اوغولماق )     مادرت که موهایش سفید شده جایش بهشت باشد.پدرت که ریش سفید است جایش بهشت باشد (اوچماق:بهشت). چراغت که روشن کننده حق است همیشه روشن باشد.تانگری قادر تورا محتاج نامرد نکند خانم هی.    
(درصورت داشتن نقد نسبت به ترجمه ارسال کنید)                                                 
✴️متن اصلی:نسخه اصلی دده قورقود موزه درسدن.رونوشت پرویز شاهمرسی.ص۲۶.                                                                               
@tarixbastan                                                                                                             
قام,آیین,تاریخ و زبان باستان تورکان.             ✴️✴️✴️

آردینی اوخو(بقیه مطلب)
شنبه 1 مهر 1396

❇️❇️واژه های اساطیری تورکان برسی واژه (آو):

آو در لغت  تورکی به معنی شکار  وصید آمده است.
در عین حال خیلی از اهالی تورکان آذربایجان ،نوعی آهو را آو می گویند.
آو در کلماتی مانند آوان وآوار به کار رفته .آوان  در تورکی قدیم به معنی دشمن و آوار نا م یکی از طوایف تورک می باشد.(1)
آوار و آوان معانی دیگری نیز پیدا کرده اند.(آو+آن)می تواند در معنی مکان آو (شکار) نیز باشد .(آو+آر)نیز که گاهی در معنای (ایستاده-محکم)آمده می تواند در معنای (مرد آو)تلقی گردد(در تورکی ،ار=مرد).(2)
آوارها(تورکان آوار)نام خو را در مناطقی از قبیل قلعه ها نیز حک کرده اند.نام قلعه آوارسین و دشن آواریر(دشت آواریر در بین شهرهای تورک خوی و ماکو قرار دارد) از جمله این اسامی می باشد.(3)
امپراتوری آوارها در اروپا (558-میلادی805)تشکیل حکومت داده واقوام ژرمن واسلاورازیر فرمان خود آوردندبر مناطقی همچون مجارستان.آلبانی.چکسلواکی.اتریش و جنوب آلمان حکمرانی می نمود. نا م اولین خاقان آنها(بایان)بود(4)
❇️منابع:نگاهی به واژه های اساطیری آذربایجان،صمد چایلی ،صفحه54
⚜️1:فرهنگ اذربایجانی،فارسی،بهزاد بهزادی ،ص126
⚜️2:تورکلرین تاریخ وفرهنگینه بیر باخیش،جواد هیئت،ترجمه از تورکی،ص35
⚜️3:نگاهی نوین به تاریخ دیرین تورکهای ایران،محمد رحمانی فر،ص90
⚜️4: تورکلرین تاریخ وفرهنگینه بیر باخیش(هیئت)صص32-33وتورکون قیزیل کتابی(رفیق اؤزدک)ص221
@tarixbastan 
قام,آیین,تاریخ و زبان باستان تورکان       ✴️✴️✴️

آردینی اوخو(بقیه مطلب)
شنبه 1 مهر 1396

(ریشه کلمه تانگری،تانری،تانقری،تنگری)

✴️نگاهی به واژه های اساطیری تورکان 
   (ریشه کلمه تانگری،تانری،تانقری،تنگری)
✴️واژه تان
با جایگزینی حروف ت و د کلمه تان به  صورت دان نیز تلفظ می شود .
دان یا به عبارتی دیگر  تان  به معنی فجر ،سپیده دم آمده است.
کلمه تانقری یا تانری در ارتباط با واژه تان ساخته شده است .ریشه کلمه تانقری همان تان می باشد.
✴️در معابد تورکان باستان و همچنین در بین تعدادی از زبانهای معاصر  نان-دان به مکان بر امدن آفتاب گفته می شود.
به عنوان مثال تان آسدی به تورکی ساقای یعنی افق اوج گرفت.
واژه تان یا دان در تعداد بسیاری اسامی آذربایجان دیده می شود.
مثال: نام روستای دانبران(دانباران=دان+بار+آن)در منطقه سراب(ساراب)-نام روستای اشیستان (اش+ایس+تان)در اوسکو و....
✴️در اوغوز نامه نیز تورکان به سمت مشرق گون دوغان یا تان و در مقابل مغرب یا گون باتان یا تون احترام بیشتری قائل شده و این واژه را در اسامی خود به کار برده اند.
✴️منبع:نگاهی به واژه های اساطیری آذربایجان ،چاپ چهارم،صمد چایلی،صفحه 102
@tarixbastan
قام،آیین،تاریخ وزبان باستان تورکان           ✴️✴️✴️

آردینی اوخو(بقیه مطلب)
سه شنبه 21 شهریور 1396

مفهوم رنگ ها در فرهنگ وتاریخ تورک

✴️در فرهنگ وتاریخ تورکان  رنگها مفهومی فراتر از واژه ظاهری هستند .مثلاً در جایی سمت و سو رانشان  می دهند.در جایی اندازه و وسعت.ودر جایی مربوط به اعتقادات معنوی وقدرت خداوند و در جایی مفهوم طبقاتی اقوام و....در جایی دیگر بر همان معنای ظاهری هستند.
✴️این متن به جهت اسامی چندین سلسله تورک که در آنها رنگها استفاده شده است در این کانال در چند قسمت جمع خواهد شداز جمله سلسله های (آغ هون-قاراقویونلو-آق قویونلووآلتین اردو،گؤک تورک...)
✴️مثلاًدر جهات  بدین صورت است.(این قسمت جهات را برسی می کنیم)                                                                                                                      kara=kuzey, kızıl=güney, gök=doğu, ak=batı
سیاه=شمال 
طلایی(رنگهای برگرفته از زرد و قرمز)=جنوب
آبی=غرب
سفید =شرق
این رنگ ها را می توان در اسامی دریاها نیز دید .
تورکان بعد از فتح آناتولی دریایی را که در شمال آناتولی بود دریای سیاه،دریایی را که در جنوب بود دریای سرخ،دریایی را که در شرق بود دریای سفید نامیدند واز آن جهت که در غربشان دریایی نبود .دریایچه بزرگی رادر غرب گؤکجه گؤل (دریاچه آبی )نامیدند.
علاوه بری این در کتیبه های اورخون نوشته گؤک تورک آمده (تورکان قدیم دولت رااز نظر اداری به دوقسمت شرق وغرب تقسیم می کردند که قسمت غرب تابع خاقان شرق بود).که بی ارتباط با شاخه غربی بودن دولت نیست(علاوه برمفاهیم دیگر).
علاوه بر این میدانیم که اسم امپراتوری هونهای سفید نیز همان شاخه شرقی دولت هون می باشد.هونهایی که وارد اروپا شده اند نیز از آنجایی که از هونهای شمالی بودند در منابع مجاری قاراهون نامیده شده اند(هونهای سیاه).
در تاریخ عثمانی زمانی که می خواستند بگویند بغدای شمالی(Bogdan’ın kuzeyi) از لفظ قارا بغدا استفاده کرده اند.(بوغدا در جمهوری مولداوی امروزی موجود است)
در دولت آلتین اردو نیزقسمت شرقی خاقانی یا خانات آغ اردو و قسمت غربی آن گؤک اردو نامیده شده است.
 علاوه بر این در نام شهر ها ،تپه ها،جنگل ها،کوهها ،دریاها ومکانهای بسیار دیگر از این رنگها استفاده شده است.
غیر از این رنگ رنگ پنجم دیگری نیز موجود است که زرد می باشد این رنگ جهت را نشان نمی دهد بلکه به عنوان مرکز می باشد 
در کنار رنگهای مختلف زرد از رنگ زرد طلایی بیشتر استفاده شده است در تاریخ تمام حاکمان جهانگیر با تخت طلایی رنگ تصویر شده اند.
✴️این مقاله ادامه دارد....                                                                                                                ✴️مربوط به آیین واعتقادات باستان تورکان
@tarixbastan

قام،آیین،تاریخ وزبان باستان تورکان✴️✴️✴️

آردینی اوخو(بقیه مطلب)
چهارشنبه 25 مرداد 1396