ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
خانم سولماز مدرس، دانش آموخته رشته زبان شناسی از دانشگاه علامه طباطبایی تهران در سال ۱۹۹۳ موضوع تحقیق پایانامه فوق لیسانس خود را "بررسی مسائل آموزشی کودکان دوزبانه در آذربایجان شرقی" انتخاب کرد. ایشان کار را به شکل مقایسه ای بین مدارس تهران و مدارس تبریز انتخاب کرد. ملاک آن بود که دانش آموز هنگامی که به مدرسه می رود فارسی بلد است یا خیر. از هر کلاس اول ابتدایی 10 نفر محصل را به طور اتفاقی از روی پرونده هایشان انتخاب می کند و قبل و بعد از امتحانات ثلث سوم به کلیه این مدارس مراجعه
می کند. نتایج جالب است:
۱ -در امتحان دیکته فارسی دانش آموزان ترک زبان به طور متوسط ۷ غلط و دانش آموزان فارس زبان۱.۵غلط دارند.
2 -آذربایجانیها در بین کلیه امتحانات بهترین نمره را در درس ریاضی اخذ کرده اند. حال آنکه بهترین نمره تهرانیها در درس روخوانی فارسی است. علت این امر نیز روشن است درس ریاضی بیش از آنکه به مهارت زبانی نیاز داشته باشد به مهارت علمی نیازمند است. لذا آذربایجانیها در درس ریاضی مشکل کمتری دارند.
3 -در محیط روستایی معدل نمرات دانش آموزان فارس زبانی که والدینشان هیچ کدام سواد ندارند ۱۴ است. اما معدل نمرات دانش آموزان ترک زبانی که هر دو والدین آنها هم باسواد بوده اند ۱۰ شده است.
4 -متوسط معدل نمرات فارس زبانها در این آزمون ۱۵ و متوسط معدل ترک زبانها ۸.۵ شده است.
در درس علوم خانم مدرس دست به آزمایش جالبی میزند و ان اینکه از گروهی از دانش آموزان آذربایجانی سئوالاتی به فارسی می پرسد و از آنها میخواهد که جواب را نیز به زبان فارسی بگویند. از گروهی دیگر همان سئوالات را به زبان مادری میپرسد و از آنان میخواهد جواب را نیز به زبان مادری خود ارائه دهند.
نتیجه اینکه در حالت اول متوسط نمرات میشود ۹ و در حالت دوم متوسط نمرات ۱۶ میشود.
وی در پایان تز خود پیشنهاد میکند که آموزش دوره ابتدایی به زبان مادری و آموزش دورههای متوسط و عالی به زبان فارسی باشد.
*برگرفته شده از: محرومیت کودکان تورک آذربایجانی از آموزش زبان مادری در ایران و تبعات آن