جانیم آذربایجان

تلگرامدا کانالیمیزا قاتیلین https://t.me/tarihbastan @tarihbastan

✳️شعرمولانا به ترجمه تورکی خلجی:

حضرت مولانا
آسیاب به نوبت
          فارسی ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ خلچی
رفت روزی زاهدی در آسیاب ــــــــ واردی بی کین زاهدی تییرمن که
آسیابان را صدا زد با عتاب ــــــــــ قئقیردی تییرمنچین ییین که
گفت دانی کیستم من، گفت نه ـــــ هایدی بیلییین کیمم من، هایدی نا
گفت نشناسی مرا، ای روسیه ـــــــ هایدی منی بیلمیین ای ییز قارا
این منم من ، زاهدی عالی مقام ـــــ بوْ منم من، زاهدی اوجا یئر(مقام)
در رکوع و در سجودم صبح و شام ــ رکوع و سوجودچام سابایلان و شام
ذکر یا قدوس و یا سبوحِ من ــــــــ منیم ذکر یا قودوس و سببوحومو
برده تا پیش ملایک روحِ من ــــــــ یتیر ملائیکلار یانینا منیم قوشومو (روحومو)
مستجاب الدعوه ام تنها و بس ـــــــ آنا بوْ و بس مستجاب الددعورسم 
عزتِ ما را نداند هیچکس ــــــــــــ بیدیکلیکیمی بیلمز هئچ کیم
هرچه خواهم از خدا آن می شود ــــ هرنِه خودادا شئییم آنا اوْ اؤلور
با نفیرم زنده بی جان می شود ــــــ بوقوملان (نفیریملن) تیرری جان سوز اؤلور
حال بر خیز و به خدمت کن شتاب ــ تئمی تیریک و نئکرلیکیمه تَلاسارلاشوپ
گندم آوردم از برای آسیاب ـــــــــ بوقدا کئلیتمیشم تییرمن شاماقا
زود این گندم درون دلو ریز ـــــــــ تئز بوْ بوقدان هاتی دوْلییانقا
تا بخواهم از خدا باشی عزیز ــــــــ تا شئییم خودادا اوْقان عزیز و اوجا
آسیابت را کنم کاخی بلند ــــــــــ تییرمنین شایوم بی اوجا قلا
بر تو پوشانم لباسی از پرند ـــــــــ سنه کددریم ابریشم کسیکی 
صد غلام و صد کنیز خوبرو ـــــــــ ییز غلام و ییز مقبول خاتون 
می کنم امشب برایت آرزو ــــــــــ من شایوم بوْ کئچه سنه آرزو
آسیابان گفت ای مرد خدا ــــــــــ تییرمنچی هایدی ای بنده ی خودا
من کجا و آنچه می گویی کجا ؟ ــــ من نئده و هئنه کی هاییون نئده؟
چونکه عمری را به همت زیستم ــــ نئتی کی بی عومرا اَلیشلن یاشلامیشام
راغب این کاخ و دریا نیستم ــــــــ بوْ کاخ و دنیز شئیدیکی داقام
در مرامم هرکسی را حرمتیست ـــــ هرکیم مرامیچا حورمت ری
آسیابم هم، همیشه نوبتیست ـــــــ تییرمن تِه همشه نؤبتی ری
نوبتت چون شد کنم بار تو باز ــــــ نؤبتون کی اؤلدی ییکینی هاچام
خواه مؤمن باش و خواه بی نماز ــــ شئییر مؤمن اؤلی یوْ شئییر بی نماز
باز زاهد کرد فریاد و عتاب ــــــــــ یاندا زاهد دادلادی و ییینلدی
کاسیابت برسرت سازم خراب ـــــــ تییرمنینی باشونا ییقام
یک دعا گویم سَقَط گردد خرت ـــ بی ائتکلییم اَشکن اوْقا وُزول(هئلیش/سَقَط)
بر زمین ریزم همه بار و برت ــــــــ یئرکه تِکَم کول وار یوْقونو
آسیابان خنده زد ای مرد حق ــــــ تییرمنچی کیلدی (هایید) ای توْقری هَر
از چه بر بیهوده می ریزی عرق ـــــ نئسه که کئره بیهودا تَر تکیین
گر دعاهای تو می سازد مجاب ـــــ اگر ائتکلرین ایشی کئرر
با دعایی گندم خود را بساب ... ــــ بی ائتکلن بوقدانو چئکی ...
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 12/8/96- کرج.
✳️✳️منبع :کانال جناب عبدالله واشقانی 


قام،آیین،تاریخ وزبان باستان تورکان✴️✴️✴️   @tarixbastan

آردینی اوخو(بقیه مطلب)
چهارشنبه 22 آذر 1396

✳️✳️تقسیم بندی زبانهای تورکی در حدود قرن پنجم هجری توسط محمود کاشغری.

وی در زمان خود زبان تورکی را به پنج قسمت تقسیم کرده.
1)اویغور
2)قایی،یابغو،باسمیل ،تاتار
3)قیرقیز،قیپچاق،اوغوز،توخسی ،یاغما،جیگیل،ایغراق،جوروق
4)یاماک،باشقورد
5)بولغار،سووار،پچه نک.
محمود کاشغری در توضیحات خود تورکی اوغوزها را راحت ترین و توخسی ویاغما را صحیح ترین آنها به حساب می آورد.
دانشمندان عقیده دارند که در زمانهای بعد از کاشغری تورکی به دو قسمت شمالی وجنوبی تقسیم شده است.
در شاخه جنوبی که تورکی اوغوز وقیپچاق هم در ان دسته است .در تورکی جنوب بعضی حروف بی صدا نرم تر و خفیف تر شده اند .
مثلا حرف ت ضخیم به صورت نرمتر یعنی (د) در آمده- در تَوه (شتر)به دَوه تبدیل شده یا تاش(سنگ)به داش-تیرَن(عمیق) به درین و....
❇️منبع: ترجمه از تورکی آذربایجانی به فارسی(توسط کانال) از کتاب آلتایلاردان سهندیمیزه ،صفحه 481
@tarixbastan

قام،آیین،تاریخ وزبان باستان تورکان    ✴️✴️✴️

آردینی اوخو(بقیه مطلب)
چهارشنبه 22 آذر 1396

❇️❇️زمان وتقویم در میان گؤک تورکان

تقویم تورکان باستان بر اساس 12 سال که هر کدام نام حیوانی داشت برقرار بود.
اسامی سالها اینگونه بود
1)ییل سیچقان(سیچان ایلی-سال موش)
2)اود(سیغیر-اؤکوز)
3)پارس(باریس-پلنگ)
4)تابیشقان(دووشان)
5)لو (اژدها)
6)ییلان(ایلان-مار)
7)یونت(آت-اسب)
8)قوی(قویون-گوسفند)
9)بیچین(میمون)
10)تاقاغو(تویوق-مرغ)
11)ایت(سگ)
12)تونقوز(خوک)
هر سال دوازده ماه داشته و هر ماه بیرینجی(اولین)،ایکینجی(دومین)،اوچونجو(سومین) ماه و.....نامیده می شد و هر روز به دوازده قسمت تقسیم شده و قسمت  چاغ نامیده می شد.و روزجدید از نصف شب شروع می شد.هر سال 365 روز با 5 ساعت کسر بود.پایان سال مصادف با ماههای اوجاق-شوبات بود.
✳️منبع: ترجمه از تورکی آذربایجانی به فارسی(توسط کانال) از کتاب آلتایلاردان سهندیمیزه ،صفحه 316
@tarixbastan

قام،آیین،تاریخ وزبان باستان تورکان    ✴️✴️✴️

آردینی اوخو(بقیه مطلب)
چهارشنبه 22 آذر 1396