اتابک‌ها #بزرگان_سلجوقی بودند که به عنوان مشاور و راهنمای امیران ایالت‌ها به همراه آنها روانه دارالعماره ایالت‌ها می‌شدند. در قرن دوازده میلادی و به دنبال ضعف حکومت مرکزی سلجوقی این اتابک‌ها زمام امور ایالت‌ها را به دست گرفته و حکومت‌های تقریبا مستقل و نیمه مستقلی را در ایالت‌های مختلف تاسیس کردند. ائلدنیزها اتابک‌های آذربایجان بودند که به مدت نودویک سال زمام حکومت این منطقه را برعهده داشتند. اولین امیر آنها شمس‌الدین ائلدنیز و پنجمین و آخرین امیر آنها اؤزبک ائلدنیز بود.
توجه حاکمان ائلدنیز به علم و هنر وفرهنگ باعث شد که در طول این دوره، علم و فرهنگ توسعه چشمگیری داشته باشد.در طول این دوره، علم پزشکی آذربایجان در سطح بالایی توسعه یافت و دانشمندان پزشکی آذربایجان در زمینه مطالعات پزشکی، درمان برخی بیماری‌ها و فارماکولوژی کارهایی انجام دادند. مهذب‌الدین تبریزی که نویسنده کتاب‌های المختار و طب الجمالی در زمینه پزشکی بود از سرآمدان پزشکی آن دوره محسوب می‌شود و کفی الدین‌عمر بن عثمان، اکمل‌الدین نخجوانی، محمود بن الیاس، احمد بن عربشاه نخجوانی، اکمل‌الدین نخجوانی از اطبای مشهور آن دوره می‌باشند. جلال‌الدین طبیب پزشک مخصوص اتابک اؤزبک بود، که اتابک در وصف او گفته این مردی است که زندگی من را نگه می دارد.
معماری آذربایجان نیز در دوره ائلدنیزها رشد خیره کننده‌ای داشته است. در شهرهایی مانند شاماخی، باکو، گنجه، نخجوان، تبریز، مراغه و اورمیه که مراکز عمده اقتصادی، سیاسی و فرهنگی آذربایجان محسوب می‌شدند بناهای مختلف ساخته شده است که از آنها می‌توان به بنای گؤی گونبد (گنبد کبود) مراغه اشاره کرد. مکتب معماری مشهور به مکتب نخجوان–مراغه محصول آن دوره است.
همچنین در دوره ائلدنیزها سعدالدین وراوینی (اهل مشکین امروزی) که منشی اتابک اؤزبک بود دست به تحریر کتابی زد که به مرزبان‌نامه مشهور شد. این کتاب با استناد به داستان‌ها و حکایت‌های عامیانه آن دوره گردآوری شده است. بنا به نظر مرحوم علامه محمد قزوینی زبان اصلی مرزبان‌نامه ترکی بوده که بعدها توسط شیخ شهاب‌الدین عربشاه به عربی ترجمه شده است. @tarixbastan
قام،آیین،تاریخ وزبان باستان تورکان ✴️✴️✴️
#ایبراهیم_رشیدی