قربانی کرن بدون خونریزی در اعتقادت تورکان قبل از اسلام(احترام به طبیعت)
هر چیز مقدس ومبارک ،به هر حیوان رها شده ای این اسم داده می شود.
از این حیوان به عنوان بار کش استفاده نمی شود،شیرش دوشیده نمیشود،پشمش چیده نمیشود، وبه عنوان نذر(آداک)صاحبش نگه داشته می شود.
حیوانی که به روح ها نذر شده و رها می شود از نظر محمود کاشغری ایدوک نامیده می شود.در این کلمه فعل ایت it به معنی گؤندرمک می باشد.
در کتیبه های یئنی سی.کلمه های زمین اب،و.....همواره با کلمه ایدوک آمده اند.
تقدس کوه وآب ،درخت ،جنگل وسنگ در میان قبایل شمنیست امروزی ودر سنگ نوشته های تورکان قدیم ،که تحت عنوان یئر –سو اشاره می شوند.برابر با این در این سنگ نوشته هانام جنگل ها و رودهایی مانندتامگا ایدوک،ایدوش باش گیبی داغ وجود دارند که با صفت ایدوک (مقدس ،مبارک )ذکر شده اند.
در اعتقادات تورکان قبل از اسلام نوعی قربانی بدون ریختن خون می باشد که به طبیعت نذر می شود.
آزاد کردن حیوان به عنوان هدیه به ارواح .
که معادل حرف به حرف آن معادل رها شده وازاد شده می باشد.
کلمه ایدوک در زبان یاقوتی به شکل ایتیک ،در ساقای به صورت ایزیک،در التای اییک،ودر چواش ائریح وبه همان شکل سابق خود محفوظ مانده است.
کلمه ایتیک در یاقوتی در لغتنامه ی پِکارسکی اینگونه توضیح داده شده است :
قربانی:ایتیک را هرگز نمی زنند و پشم ویالش (درمورد اسب)را نمی چینند.اییک وایزیک در تورکی آلتای ویاقوت نیز بدینگونه است.
ور بیتسکی در لغتنامه ی خود با نام لهجه های تورکان الاداغ و التای در مورد ایزیک می نویسد:
اسبی است که برای قربانی شدن جدا شده یالهایش با نوار های قرمز(؟؟؟)رنگ بسته می شود.
آلتای ها بعد از گذشت مدت طولانی ،این اسب را به عنوان قربانی سر می برند در طایفه ساقای در دشت اباقان ،تنها شمن اجازه ی سوار شدن بر این اسب و اجرای مراسم مذهبی را دارد .پس از مراسم نیز صاحب اسب،ان را مانند طلسمی پنهان می کند.
وربیتسکی شکل دیگر این کلمه را اییک ذکر کرده است.بکار بردن کلمه ی ایدیک در تورکی خاقانیه ،اویغور و یاقوت در معنای مبارک نیز در دوره هایی مشاهد می شود.
بنا بر پژوهش پروفسور زِلِن این تقدس ایدیک در دوران دامداری به میدان آمده است .وممنوع بودن دست زدن زنان به ایدیک در میان اقوام معاصر شمنیست نشانگر ان است که این عقیده مربوط به دوران پدر سالاری است.
بستن پارچه به طبل شمن یا درخت ،پاشیدن شراب ورغن به روی اتش و... نیز از قربانی های بدون خونریزی می باشند.
(کلمه ایدیک اکنون در میان تورکان مسلمان فراموش شده است:اما در ولایت باشقورد،اسم برخی رودها و دریا چه ها با این نام می باشد .در شرق کوههای اورال ،اسم یک دریاچه اییک گؤل ودر خود اورال ،نام یک نهر اییک می باشد)
❇️منبع:آیین باستان تورکان،پروفسور عبدالقادر اینان،ص 125-127
@tarixbastan
قام،آیین،تاریخ وزبان باستان تورکان✴️✴️✴️
یکشنبه 23 تیر 1398