زبان ترکی؛ اساس تعلمیات در دوره قاجاریه
مترجم: محمدطاهر میرزا
تصحیح و ح‍واش‍ی غ‍لام‍رض‍ا ورهرام
« سفرنامه اولیویه »، اثر اولیویه است که توسط محمد طاهر میرزا به فارسی ترجمه شده است. سفرنامه مسیو اولیویه یکی از ارزش مندترین متون تاریخ ایران در مقطع حساس انتقال سلطنت آغا محمد خان قاجار به فتحعلی شاه است. اصل آن به زبان فرانسه و در 6 جلد است.
« در ایران پس از توانستن خواندن و نوشتن ، مقدمات نحو و صرف ، آموختن زبان عربی و زبان ترکی به شاگردان تکلیف کنند، و پس از آن علم معانی و بیان و حکمت و اشعار و ادب آموزند.
دانستن زبان ترکی و عربی در ایران، اس و اساس همه تعلیمات، و ضروری تدریس است. لغت عرب بهر آنکه مبنای شریعت براوست، و زبان ترکی به جهت آنکه زبان عمومی اهل دربار و دولت و طوایف شمال شرقی ایران است {حایز اهمیت است} »
منبع : سفرنامه اولیویه، ترجمه محمد طاهر میرزا، تصحیح غلام رضا ورهرام، تهران، انتشارات اطلاعات ، 1371 چاپ اول - ص
معرفى اجمالى کتاب
«سفرنامه اولیویه»، اثر اولیویه است که توسط آقاى محمد طاهر میرزا به فارسى ترجمه شده است. سفرنامه مسیو اولیویه یکى از ارزشمندترین متون تاریخ ایران در مقطع حساس انتقال سلطنت آغا محمد خان قاجار به فتحعلى شاه است. اصل آن به زبان فرانسه و در ۶ جلد است. اصل این سفرنامه تنها مربوط به سفر اولیویه به ایران نیست، بلکه در برگیرنده سیاحت این فرد در ممالک عثمانی، مصر، شام، بین النهرین و ایران است که تنها بخش مربوط به ایران توسط محمدطاهر میرزا به فارسی ترجمه شده است؛ بنابراین آنچه در ایران به عنوان سفرنامه اولیویه و در یک مجلد منتشر شده است، تنها بخشی از سفرنامه بسیار مفصل اولیویه در خصوص ماموریت و سیاحت وی در ایران است …
ساختار کتاب
سفرنامه اولیویه در یک مقدمه و ده فصل بدین شرح: حرکت به سوى ایران، از کرمانشاهان تا کاروانسراى شهر نو، از همدان تا تهران، در باره طبابت ایران، در وصف آغا محمد خان، در وصف کاشان، قم و اصفهان، رسم امکنه ایران، دریاى خزر، شیوه زندگانى مردم، اوضاع اقتصادى و تشکیلات لشکرى، تنظیم شده است.