معماری و آبادانی تیموریان

    امیر تیمور شخصا برای آبادانی کشور اهمیت فراوان قائل بود و معماران و صنعتگران را از سراسر امپراتوری در سمرقند گرد آورده و برای حفظ راههای تجاری، در طول مسیر جاده ی ابریشم، کاروانسراها بنا می نهاد و ساخت قصر و کاخ در سمرقند اورا راضی نمی کرد. ساخت مساجد، مجتمع های تجاری در طول مسیر راهها از جمله موارد قابل ذکر می باشد.

    شاهرخ فرزند تیمور نیز به ترمیم خرابی مدارس، مساجد و خانقاهها پرداخت م عمارتها و بقعه های فروان برپا ساخت.[4]

 او نهرها را سامان داد، باغها را رونق و صفا بخشید و زراعت را بپا نمود. مؤلف اثر مطلع السعدین از دوازده فرسنگ طول نهر سربند تا دروازه ی علمدار سخن می راند و از ساختن مساجد، بازارها، حمامها، خانات و خوانق و مدارس و دیگر بقاع خیریه سخن می گوید.[5] همو از آبادانی و شکوه هرات توصیفها دارد. در دوران بایسنقر نیز رونق ساخت و ساز مساجد و مدارس تداوم داشته و منابع تاریخی از رونق مساجد و بقاع مقدس در دوران سلطنت سلطان حسی بایقرا و وزیر دانشمندش امیر کبیر علیشیر نوایی بسیار نوشته اند و جالب اینکه از احداث 574 عمارت بزرگ در عهد سلطان حسین نام برده­اند که برخی از این عمارات، همین امروز هم پابرجاست.

    از عمارتهای مهم  دوران تیموری می توان مدرسه­ی هرات را نام برد که در سال 843 بنا شده و مدرسانی از سراسر امپراتوری برای تدریس در آن دعوت شده بودند. این مدرسه امروز برجا مانده است. مدرسه­ی معروف امیر چخماق در یزد امروز هم پا برجا مانده است. این عمارت در سال 841 احداث شده است. مدرسه­ی ملکت در بلخ، مدرسه جلال­الدین فیروز در هرات، مدرسه­ی گوهرشاد بیگیم در هرات، مدرسه­ی گوهرشاد در مشهد، همچنین مدرسه­ی دودر در مشهد و چندین مدرسه­ی دیگر در شهرهای مختلف که امروز هم موجودند از زمره­ی این عمارات هستند. مدرسه­ی میرزا الغ بیگ در سمرقند، مدرسه­ی بیگه سلطان بیگیم – زوجه­ی سلطان حسی بایقرا در هرات، مدرسه­ی سلطان حسین در هزات، مدرسه ی صدرالدین دشتکی در شیراز، مدرسه ی حافظیه در یزد و غیره، همه و همه از آثار دوراه­ی تیموری هستند که امروزه هم هنوز باقی مانده اند.

………….

1) ادوارد براون، از سعدی تا جامی، تهران، ترجمه: ، ص 259.

 2) ظفرنامه ی شرف الدین علی یزدی، جلد 1، ص572.

 1)ذبیح اله صفا، تاریخ ادبیات فارسی در ایران، جلد 4، ص12.

 1)ادوارد براون، ازسعدی تا جامی، ص 261.

 2) مطلع السعدین، ج 2، ص95.

 3(ذبیح اله صف، همان، ص39.