سیدعمادالدین نسیمی
(به ترکی آذربایجانی: Seyid Əli İmadəddin Nəsimi)
متخلص به نسیمی
شاعر و متفکّر حروفیه در قرن هفتم هجری بود.
نمونهای شعر:
منده سیغار ایکی جهان من بو جهانه سیغمازام
گوهر لامکان منم کون و مکانه سیغمازام
(هر چند دو جهان در وجود من گنجیده، من در این دنیا
جای نمگیرم
من گوهر لامکان هستم که به کائنات و مکانها نمیگنجم)
عماد الدین نسیمی یکی از
شاعران و عارفان برخاسته از مکتب حروفیه است.
مکتب حروفیه که بر اساس تعالیم شیخ
فضل الله نعیمی شکل گرفت در شرح وقایع عالم و اسرار هستی از 28 حرف الفبای عربی و
با مهارت اعجاب انگیز بهره میبردند و میتوانستند علل دستورات الاهی در دین اسلام
را به شکلی جذاب و جالب بوسیله اعداد و حروف توضیح دهند. مانند این که نماز یومیه
چرا میبایست 17 رکعت باشد، حکمت مسح کشیدن بر پا هنگام وضو چیست، تعداد حروف بسم
الله الرحمن الرحیم بیانگر چیست، نماز شکسته چرا 11 رکعت است و . . . سید عماد الدین
نسیمی اصالتاً ترک زبان بود و با اشعار ترکی و فارسی و عربی خود نقش بسزایی در
گسترش اندیشههای فضل الله نعیمی داشت. عشق او چنان بی پروا و بی پرده بود که مخالفتهای
فراوانی را میان قشریون مذهبی زمان خود بوجود آورد که نهایتاً منجر به صدور فتوایی
در به دار آویختن و کندن پوست او شد. اشعار نسیمی آمیخته به عشقی ناب، شهامت،
ایثار و رک گویی است
آن چه از اشعارش بر میآید، این است که وی در فلسفه،
کلام، منطق، هیئت، نجوم، طب و ریاضی ید طولایی داشته است. اصطلاحات این علوم را در
اشعار خود به کار برده است، سخن از خواص صور فلکی، ستارگان، تشریح اعضای بدن
انسان، شاخصههای حساب و هندسه و بیان کیفیت خلقت کائنات و آرای گوناگون متصوّفه
به ما اجازه میدهد که او را خردمندی آگاه به علوم عصر خود بنامیم. در تذکرهها او
را «عاشق غریب و عجیب، عالم کامل،
فاضل محدّث، نکتهدان و عارف» نامیدهاند
زادگاه:
بسیاری از علما اورا متولد شهر اورمیه آذربایجان
میدانند
مرحوم میرزا آقا قلیزاده از دانشمندان جمهوری
آذربایجان با استناد به مزار «شاه خندان» برادر نسیمی در شهر« شماخی»، همین شهر را
محل تولد او میداند.
دکتر حسین محمدزاده صدیق با تکیه بر کهنترین اسناد
موجود، او را تبریزی میداند
قدیمیترین سندی که در باب مزار نسیمی به دست رسیده
است، سیاحتنامهی اولیا چلبی است. او در فصل توصیف شهر حلب از «تکیهی شیخ نسیمی»
سخن میراند و میگوید: «مردم روایت کنند که نسیمی پس از کنده شدن پوست از تنش به
این مکان آمد و قرآن تلاوت کرد و غیبش زد! مزار نسیمی اکنون در شهر حلب سوریه در
محلهی فرفراه در مقابل حمام سلطان است
سازمان بینالملی یونسکو به خاطر کوششهای وی در اشعار
انسانی و صلح جهانی در سال ۱۹۷۳ این سال را سال نسیمی اعلام
کرد.