تقسیم بندی ساختاری زبان : به طور کلی زبان شناسان، کلیه زبان ها را از نظر ساختاری به چهار دسته تقسیم می کنند که عبارتند از : زبان های قالبی، تحلیلی، هجائی و التصاقی.
زبان های قالبی :(مثلاً عربی ) که به نام های زبانهای تصریفی نیز مشهورند به زبان هائی گفته می شود که در آن ریشه کلمات در قالب ها و ابواب مختلف صرف می شود و هنگام صرف عناصر از هم منفک می شوند و با حروف دیگر ترکیب می گردند، ولی از بین نمی روند . مثلا در زبان قالبی عربی از ریشه عمل عناصر ع؛ م و ل هنگام صرف از یکدیگر جدا می شوند بدون آنکه از بین بروند و از آنها کلمات عامل، معمول، مستعمل، اعمال، معامله و ... ساخته می شود.
زبانهای تحلیلی :(مثلاً فارسی) که به نام های آریایی و هند و اروپائی نیز خوانده می شوند زبان هایی هستند که در آن کلمات جدید بر اساس قبول پیشوند و پسوند ساخته می شوند. اما در صورتی که ریشه فعل باشند، معمولا دچار تغییراتی می شود که قاعده و قانون معینی نمی توان بر آن نهاد و لذا این زبان ها دارای افعال بی قاعده هستند. مثلا در زبان تحلیلی فارسی از ریشه ی سوخت کلمه سوخت و می سوزد ساخته می شود.
زبانهای هجایی : (مثلاً چینی)به زبان هایی گفته می شود که لغات جدید بر اساس ترکیب هجاهای معنادار مستقل از هم و نحوه تقدم و تاخر این هجاها ساخته می شوند که زبان های چینی، تبتی و اغلب زبان های رایج در جنوب شرقی آسیا از این گروهند.
زبانهای التصاقی : (مثلاً تورکی)که به نام های پیوندی یا اورال آلتاییک نیز نام گذاری شده اند به زبان هایی گفته می شود که در آنها واژه سازی با ترکیب یک ریشه ثابت و تعدادی پسوند که به انتهای ریشه اضافه می شوند انجام می پذیرد. در این زبان ها فعل بی قاعده وجود ندارد. مثلا در زبان التصاقی ترکی از ریشه ی « بیل»، کلمات« بیلمک، بیلن، بیلدیم، بیلمز، بیلیجی، بیلیجیلردن ایمش، بیلدیمرک، بیلمیش اولاجایدیم، بیلمیئلر و ...» ساخته می شوند. در کلیه این مثال ها بیل بدون هیچ تغییری در ابتدای کلمه و پسوندهای مختلف به دنبال آن آمده اند.
پیشتر در باب تمایز زبان های ترکی و فارسی صحبت کردیم، اینکه ترکی جزء زبان های پیوندی ست حال آنکه فارسی از سری زبان های ترکیبی ست. پس تلاش به ربط دادن دو زبان فارسی و ترکی یا ترکی با هند و اروپایی و حتی زبان من درآوری بنام آذری به هر نحوی تنها چیز محالی و وقت تلف کردن است.
منبع : نگاهی به زبان و ادبیات ترکان خراسان نوشته اسماعیل سالاریان(چاپ نشده)
