جانیم آذربایجان

تلگرامدا کانالیمیزا قاتیلین https://t.me/tarihbastan @tarihbastan

“کؤوشن”‌ین مقدمه‌سیحبیب ساهر//از زیباترین متنهای تورکی که خوانده ام



از زیباترین متنهای  تورکی

<img src=<img src=<img src=<img src=<img src=<img src=<img src=

4.png

“کؤوشن”‌ین مقدمه‌سی
حبیب ساهر

Sahir  lirik sherler-1


(بو یازی، اوستاد حبیب ساهرین کؤوشن آدلی شعر مجموعه‌سینین مقدمه‌سی‌دیر)

 … اکین‌لر گؤورنده، آغاجلار گولله‌ننده مرموز دونیادان ایشیقلی عالمه گلدیم. بئشیک منی سیخارکن، ائو منی بوغارکن، آنام منه لای لای دئدی…

آنامین سوتی منه جان وئردی. او منی اؤپرکن دوداقلاریم، اوزوم، گؤزوم آل رنگه بویاندی! ایچیم یاندی! بئله‌لیکله بختیم، طالعیم اویاندی. بوی آتدیم… بئش یاشا چاتدیم. کندیمیزده فیرطینا قوپدو! آتام بیر گئجه، پاییز گئجه‌سی قوناق گئتدی، بیر داها ائوه گئری دؤنمه‌دی… یئتیم قالدیق. سینیق لامپایا قییدیق، آلتیمیزا کؤهنه کئچه سالدیق، آجلیق گؤردوک؛ کورلوق چکدیک… هی باتمیش دونیا! نه گونلر گؤردوک! بؤیودوک… مکتب‌لرده، مدرسه‌لرده موهومات‌لا باشیمیزی توولادیلار، بیزی آزغین سالدیلار. دئدیلر کی اولدوزو کور اولانین  بختی‌ده قارا اولور، قول اولور…

داخمادا یاتسین گره‌ک؛ دونیایی آتسین گره‌ک! بؤیوکلره حؤرمت، اربابلارا خدمت ائدیب، بیر پارچا چؤرکله، بیر کوزه سو ایله کئچینسین، آللاها شکر ائله‌سین…

 عربیات جانیمی سیقدی، ادبیات‌ایسه اومید ائویمی ییخدی، دونیا بئش گوندور دئدی، گؤزللرده وفا یوخ، حیاندا جفا چوخ، اؤزونه گل! دیرده اوتور، سو باشیندا چادیر قوور، شراب ایچ، افیون چک، حیاتین اوزونه آت توپورجک!

درویشلیک‌له، قلندرلیک‌له آلیشامادیم… ایکی یول آراسیندا قالدیم: بیر طرفده تصووفون رمزلی، قارانلیق دونیاسی، بیر طرفده ایسه گونشله پارلایان رئال عالم گؤردوم، آتیمی ایشیقا سوردوم! ماهنی سؤیله‌دیم، شعر یازدیم، یازدیم، پوزدوم. یادلار منی داندیلار، ائللر منی آندیلار، آلقیشلادیلار…

من، یولومو تاپمیشام، ایشیق عالم اورادادیر، شن گونلر، آزاد ائللر اورادادیر. دونیا بئله اولمالی…




آردینی اوخو(بقیه مطلب)
چهارشنبه 11 شهریور 1394

کتیبه نادری سنگ نوشته ای به زبان های ترکی در مدخل دربند ارغون شاه در کلات نادری٬


کتیبه نادری سنگ نوشته ای به زبان های ترکی در مدخل دربند ارغون شاه در کلات نادری٬


36b20a9231178c7edb40ecbdad813cf0-425

 ملک پدری نادر شاه افشار واقع در درگز خراسان، و پیش از آبادی دربند می باشد. اشعار به خط ترکی به سال ۱۱۵۵-۱۱۵۷ بر روی صخره بزرگی حک شده است. ارتفاع کتیبه از سطح رودخانه ۱۵ متر بوده دارای ۲۴ بیت شعر ترکی است. اشعار متعلق به گلبن افشار از شاعران دربار نادر شاه افشار است. در باره وی معلومات گسترده ای وجود ندارد.

محتویات کتیبه

شعر در ستایش نادر است و با حمد خدا شروع می شود و همچون دیگر آثار نادر با مرگ او ناتمام مانده است. حکاک این کتیبه کم‌نظیر در تاریخ اسلامی و ترکی شناخته شده نیست.

ابتدا حمد خدای احد و فرد و قدیم
قادر لم یزل و عالم دانا و حکیم
او کی بو کون و مکانی یاراتوپ قدرتدن
او کی بو بحر و بری خلق ایدوب شوکتدن
ایکی عالمده اودور بنده لره یاور و یار
حکمتدن نور بنده لره هر آثار
خلق عالمی هامی محتاج دور او درگاهه
او وروب نور و ضیا کوکب و مهر ماهه
حمد حق دن سوره الدی قلم نور افشان
به ثنا گستری ختم رسل فخر جهان
بنی هاشم او احمد و محمود صفات
کیم خدادن اوله دایم که سلام و صلوات
آل اصحا بنه هم رحمت بسیار اوله
اله حق یاوری هر کیم اولاره یار اوله
حمد حق نعت نبی دن سوده با صدق زبان
فرض دور بنده لره مدح شهنشاه جهان
او شهنشاه فلک مرتبه چرخ سریر
شاه نادر که آدی تک او نا یوق مثل و نظیر
دیمک اولماز بو شهنشاه که اولا پیغمبر
یا مقرب ملکی دور اولوب از نوع بشر
لیک چون قدرت حق ظاهر ایووب بیش از بیش
نظر حق اونا هر کیمه دیمه حق دیمیش
نسبت ایله شرف و فخر اجاقتیمور
حسب ایله به جهان شاه شهان دور مشهور
مصطفی خلقت و عیسی دم و یوسف طلعت
بوعلی دانش و حاتم کف و لقمان حکمت
قابلیت له اونا وردی خداوند کریم
تاج و تخت شهی و عدل و کرم خلق عظیم
میر شرافت که دیم شاه شهان دور کامل
مرحمتدن اونون الطاف خدا دور شامل
اعتقادی بیویور اوشه پاکیزه نهاد
باقلیمیش صدق خداوند ایدر بو بیله یاد
ایله گرمز بیله دولت به سپاه و شمشیر
اوله بیلمز بیله اقبال به فضل و تدبیر
سن ویروب سن اونا بو سلطنت و تخت و سپاه
سن ویروب سن اونا تاج و کمر و فر و کلاه
دولتیم منکرینی سن ایله یک خوار و ذلیل
دشمنیم کورلوقینه یاور اول ای رب جلیل
چون که صدقی بیله دور حقنه از روی یقین
بو سبب دن اونا الطاف خدا اولدی معین
النی دوتدی خداوند جهان قدرت دن
کامیاب ایتدی اونی معدلت و شوکتدن
بخت و اقبال ایله هیچ کیم بیله اولمز باقی
گون کیمی دولتینه عالم روشن طاقی
شاخ گل نشو و نما بولسه نم فیضدن
که بو اشعار اولوب مدح سرا "گلبن" دن
منابع
کلات نادری، محمد رضا خسروی، انتشارات آستان قدس رضوی ۱۳۶۷

آردینی اوخو(بقیه مطلب)
چهارشنبه 11 شهریور 1394

غزلی از دیوان ترکی حکیم نظامی گنجه یی


غزلی از دیوان ترکی حکیم نظامی گنجه یی را در ذیل پیشکش میکنیم.

91dec2508bb3092a0c0482ec5834e52d-425

جالب است که خواجه حافظ شیرازی مطلع قصیده "لامیه" حکیم نظامی را به فارسی ترجمه کرده است:
نظامی گوید:
وصفیده اُول جمالین ذکر ایتدیینی بو دیل
هرکیم ایشیتسه ایدیر: للّـه در قایل
حافظ گوید:
هر نکته یی که گفتم در وصف آن شمایل
هرکو شنید گفتا: للّـه در قایل
========
چتر سیاه
خسرو ملک مروت، داور عالم پناه

آفتاب اوج دولت، سایه لطف اله

قلعه جهانده کمتر پاسبان کیوان دیر

خوان اقبالینده کمتر قرص، قرص مهر و ماه

نسبت ایتمیش سهو ایله لطفون نسیمینه اوزون

اُول گناه اوچون قیلر باد سحرگاه هرگون آه

خینگ گردون گرد ایله سیاره وش سیر ایله سن

دولت و بخت و شرف اولار اونونجه پیک راه

اولمه دی تشویش فرعون حوادثدن ایمن

هرکیمه کیم فرّ اونین اولمادی پشت و پناه

شهریارا قاندی لطفون قندینه چون خاص و عام

بولا بیز قوللارا هم لطف ایلرسن گاه- گاه

نیجه کیم فراش چاپین شیوه لیل و نهار

گه دوشویه فرش عنبر، گه توتا چتر سیاه

دولت و اقبال و عز و موکب ایله هرزمان

صحن تخت و بخت چتر خیره اُول سن پادشاه

سنه دشمن اولانین اولسون لباسی دایما

تنده تصحیف قبا، باشیده مقلوب کلاه .

آردینی اوخو(بقیه مطلب)
چهارشنبه 11 شهریور 1394

مدرسه ده موعللیم / در مدرسه معلم(با ترجمه فارسی)


مدرسه ده موعللیم / در مدرسه معلم(با ترجمه فارسی)

1435063012125235_jpg.jpg


یئنه دؤیدو الیمدن / باز هم زد به دستم
باشارمادیم فارسینی / فارسی را بلد نشدم
ایراد توتدو دیلیمدن / از زبانم ایراد گرفت

دئدیم: آغا موعللیم / گفتم آقا معلم
وورما، گؤینه دی الیم / نزن دستهایم کبود شد
نه دیر آخی گوناهیم؟ / گناه من مگر چیست؟
تورکجه دیر منیم دیلیم / زبان من تورکی است

یاپیشدی قولاغیمدان / گوشم را گرفت
دئدی: بوراخ تورکونو / گفت تورکی را رها کن
او قالدی ائوینیزده / آن در خانه تان ماند
اونوت گئتسین کؤکونو / اصل و نسبت را فراموش کن

سنین هاران تورکدور؟ / کجای تو تورک است؟
آذریسن ، آذری / آذری هستی تو آذری
کیم اؤیره دیب دیر سنه / که یادت داده
بئله یانلیش سؤزلری؟ / این حرفهای غلط را

آخدی گؤزومون یاشی / اشک از چشمانم سرازیر شد
تیتره دی دیل – دوداغیم / لرزید زبان و دهانم
بئله یالان سؤزلره / این حرفهای دروغ را
اینانمادی قولاغیم / باور نکرد گوشهایم

آنام منی اویدورماز / مادرم مرا گول نمی زند
آتام منی آللاتماز / پدرم به من کلک نمی زند
بو سؤزلرین هئچ بیری / این حرفها هیچ کدام
منیم عاغلیما باتماز / به عقلم جور در نمی آید

لایلای دئییبدیر آنام / مادرم لالای می گفت
منه بئشیکده تورکجه / در گهواره به تورکی
دانیشمیشیق هامیمیز / همه حرف زدیم
ائوده – ائشیکده تورکجه / به تورکی هم در خانه هم در بیرون

هئچ عاغلیما سیغماییر/ هیچ عقلم قد نمی دهد
نه دیر بونون جاوابی / جواب این چیست
سو یئرینه اوخویام / به جای سو
مدرسه میزده آبی / در مدرسه بگویم آب

قوی بؤیویوم بیر اؤزوم / بزرگ که شدم
اولاجاغام موعللیم / من هم معلم می شوم
اوندا چوخ ایش گؤره جک / خیلی کارها انجام خواهد داد
بو گون گؤینه ین الیم / این دستهای کبود شده ام

کیلاسیمدان گله جک / از کلاس من خواهد آمد
ائلیمیزین اؤز سسی / صدای ایل و تبار خودم
اولاجاقدیر او زامان / خواهد بود آن زمان
تورکون ده مدرسه سی / برای تورک هم مدرسه ای ..


آردینی اوخو(بقیه مطلب)
چهارشنبه 11 شهریور 1394

زلیم خان یعقوب - بو یئرلرده قالاردیم ...

 زلیم خان یعقوب - بو یئرلرده قالاردیم ...

داغلار منه گل- گل دئسه اورک ‌دن

گلیب، ائله بو یئرلرده قالاردیم

طبیعتله سئوینجیمی، دردیمی

بؤلوب، ائله بو یئرلرده قالاردیم

 

نفسیمده یاشاداردیم عطرینی

عزیزلردیم چیچک‌لرین خطرینی

عؤمرون- گونون قیمتینی، قدرینی

بیلیب، ائله بو یئرلرده قالاردیم

 

نه گؤزه ل دیر بو داغلارین تالاسی

من گئتسم ده، کؤنلوم بوردا قالاسی

سئوسه منی بیر ظالمین بالاسی

اؤلوب، ائله بو یئرلرده قالاردیم


آردینی اوخو(بقیه مطلب)
شنبه 10 مرداد 1394
بؤلوملر : زلیم خان یعقوب,

زلیم خان یعقوب - کسیله‌ر

 زلیم خان یعقوب -
کسیله‌ر

50965_244.jpg
بو مئیدان قانلێ مئیداندی

هئی بۇردا باشلار کسیله‌ر

نه اۆره‌کده‌ن درد آزالار،

نه گؤزده‌ن یاشلار کسیله‌ر

 

اۆستۆموزه قوْنماق اۆچون،

شاختالاردا دوْنماق اۇچون،

باش داشێنی یوْنماق اۆچون،

دوْغرانار، داشلار کسیله‌ر.

 

قیسمتی قار، قیروْو بیزیک،

اسیر بیزیک، گیروْو بیزیک،

هر اوْوچۇیا بیر اوْو بیزیک،

بؤله‌رله‌ر، قاشلار کسیله‌ر.

آردینی اوخو(بقیه مطلب)
شنبه 10 مرداد 1394
بؤلوملر : زلیم خان یعقوب,

زلیم خان یعقوب -گئده‌سن

زلیم خان یعقوب -گئده‌سن


یاتما بۇ یوْللاردا،یوْلچۇ قارداشیم،

گره‌ک بۇ یئرله‌ری گؤرۆب گئده‌سن،

سؤز آلێب گۆللـه‌رین گۆل دوْداغێندان،

نغمه‌له‌ر چله‌نگی هؤرۆب گئده‌سن،

 

باغلا اؤز میلینی بنده،بره‌یه،

گؤز یۇمماق اوْلارمێ بۇ منظه‌ره‌یه؟

بیردفعه وئریلیر عؤمۆر هره‌یه،

گره‌ک میوه‌سینی دریب گئده‌سن،

 

یاتماغا گلمه‌دین سن بۇ حیاتا،

اینانما یاتانلار منزیله چاتا،

اینصافمی یۇخولار باشێنی قاتا؟

عؤمرۆنو یئلله‌ره وئریب گئده‌سن؟

 

آلیشیب یانماسان گوْر اوْجاق کیمی،

عشقین گۆل آچماسا بۇ توْرپاق کیمی،

قوْرخۇرام دونیایا بیر قوْناق کیمی،

ائله غریب گلیب، غریب گئده‌سن

آردینی اوخو(بقیه مطلب)
شنبه 10 مرداد 1394
بؤلوملر : زلیم خان یعقوب,

آدین گوزل

آدین گوزل
------------------------------------------------------- -


1438283963571209_jpeg.jpeg
آدین گوزل

دویغون درین!

سوزون سرین!

با غریم یانسین! باخمادیم سوزوه!

گوزلریم سئچیر

اوراخلار بیچیر!

عمروندن گئچیر!

زهر، سن ایچیر! قوی من تز اولوم!

اوره گیوه درد اولدوم!

گوزووه ده یاش دولدوم!

منه باخدین سن سولدون!

پاتلاسین منیم اوره گیم! سنین قدریوی بیلمه دیم!


آردینی اوخو(بقیه مطلب)
پنجشنبه 8 مرداد 1394

(نصرت کسمنلی)


1398867739852744_large.gif


Image result for ‫عکس رمانتیک عاشقانه‬‎
بو سئوگی‌دن سن قورخورسان عئیبی یوخ،
من سئوه ره م ایکیمیزین یئرینه.
بو عشق اوچون بیر گون دارا چکسه‌لر،

من گئدرم ایکیمیزین یئرینه.
مین عذاب‌دیر سن‌سیز کئچن هر گونوم،
اونوتموشام یاخشی، یامان فرقینی.
بو سئوگی‌نین داغ اری‌دن دردینی،

من چکرم ایکیمیزین یئرینه.
گول دئییرم، گول قلبینه دییرم،
من سنینچون تانری یازان شئعیرم.
دوداق‌لاری اینجیمه‌سین دئییرم،

من اؤپرم ایکیمیزین یئرین…
طالئییمده سن آچیلان گولومسن،
سوزوب قارا گؤزلرینی گولومسه.
بو سئوگی‌نین سونو اگر اؤلومسه،
من اؤلرم ایکیمیزین یئرین…

(نصرت کسمنلی)
1398867739852744_large.gif

آردینی اوخو(بقیه مطلب)
جمعه 19 تیر 1394
بؤلوملر : نصرت کسمنلی,

اولین افسانه جهان با قدمتی بیش از 4 هزار سال به زبان ترکی باستان نبود؟

اولین افسانه جهان با قدمتی بیش از 4 هزار سال به زبان ترکی باستان نبود؟



1- - گیل گمش GILGAMESH به عنوان اولین انسان در افسانه سومری آیا نمی تواند یک لغت ترکی باستان همچون لغات متععد دیگر باشد؟

گیل ( خاک و گل) + گلمیش ( آمده) = از خاک ساخته شده یا از خاک آمده... هر چند گمیش ( قمیش) خود یک واژه ترکی به معنی نی بوده لیکن معتقدم ترکیب اولی درست تر باشد

2- -Ninsun مادر گیلگمش آیا از کلمه نین ( گهواره) + سون=( پایان )ساخته نشده؟

3- -قصر ملکه نین سون Egalmah نام دارد .آیا این از ریشه ای برای قالماق ( ماندن) یک لغت ترکی نیست؟ قالمه=(اقامت کرده).

4- -ایزد بانوی آفرینش Eanna همان آنا(مادر در ترکی آذری) یا آننه ( در ترکی استانبولی ) نیست؟

5- - ایزد بانوی عشق Ishtar نمی تواند از کلمه ایچدار ( درونی) ساخته شود؟ همانگونه در سومری ؛ اوش ( سه) را اغلب لهجه های ترکی اوچ ( سه) می گویند و " ت" را " د" مثل تاش ( سنگ) در ترکی غیر و داش ( سنگ) در ترکی آذری...

6- -نین اورتا Ninurta خدای جنگ از کلمه نین ( لانه) و نیننی ( گهواره) و اورتا ( وسط ) ساخته نشده؟

-سرزمین Uruk از کلمه اریک ( زرد آلو) یا اورک ( دل) را تداعی نمی کند؟ آیا بصورت تصادفی این سرزمین رادر انجیل Erech نوشته اند که به کلمه اریک نزدیک تر است؟ هر چند ار( جوانمرد) نیز خود یک واژه دیگر ترکی است.

7- -مادرشمش Ningal از نین ( لانه و گهواره) + قال ( ماندن) ساخته نشده؟

8- آیا واژه مادر( آنا یا نین ) در اغلب الهه ها یا افریننده های گیلگمش مثل انوگی ( خدای آبیاری) آنلیل ( خدای باد) انکیدو ( آفریده شده توسط آنو ونین اورتا – اندوکوگا و نین دوکوگا خدایان زیرزمینی.....تصادفی است؟

9- - آیا آتانا ETANA از کلمه آتا ( پدر ) + آنا( مادر) ساخته نشده که بعد از طوفان حکمفرمایی کرد؟ هم اکنون نیز والدین را آتانا می نامیم.

10- MASHU- به معنای دو حکومت یا کوهی با قله دوگانه کلمه قوشا ) دوگانه) را تداعی نمی کند؟

11- -آیا NERGAL خدای زیرزمینی از دو کلمه یئر ( زمین) + قال ( ماندن) درست نشده؟ یا NENDUKUGGA اجداد خدایان زیرزمینی از کلمه نین ( لانه یا در اینجا زمین) + دوغا ( آفرینش )

12- آ-یا NINGIR SU همان خدای آبیاری در اولین افسانه کره زمینُ یعنی گیلمیش بدون جهت از su ( آب) که یک کلمه ترکی است درست شده؟ نین ( لانه یا زمین) + گیر ( وارد شدن) + سو ( آب) NIN+ GIR+ SU

13- -آیا SHULLAT که به معنی طلایه دار طوفان و هوای بد است شولاتلاماق-شولات ( قاطی پاطی انجام دادن ) را به خاطر نمی آورد؟

14- -آیا UTU به معنی آتا ( پدر) نیز تصادفی است؟

برای اینکه متوجه شویم سومریان که اولین تمدن روی سیاره زمین را آفریدند به چه زبانی صحبت می کردند بیشتر به کتیبه ها و الواح گلی و کلمات توجه می کنیم. در این کتیبه ها بهترین سند همان اسامی هستند که نمی توانند ترجمه شوند.اسامی را نمی توان تغییر داد و با بررسی اسامی سومریان متوجه می شویم این اسامی به زبان التصاقی بوده و به زبان ترکی بسیار نزدیک هستند.


اسطوره بزرگ سومری گیلگمش یا گیلگامش در حال جنگ با شیر - شیر شکست میخورد
بقیه در ادامه مطلب

 

آردینی اوخو(بقیه مطلب)
یکشنبه 17 خرداد 1394