جانیم آذربایجان

تلگرامدا کانالیمیزا قاتیلین https://t.me/tarihbastan @tarihbastan

لایلای گولوم لایلای ...


لایلای گولوم لایلای ...

b5e364a9891336e3cce8d25795bfb2df-425

لایلالار آنالارین اوشاقلاری یاتیرتماق اوٍچون اوْخودوقلاری شعرلر دیر.آذربایجان لایلالاری فورم باخیمیندان بایاتی کیمیدیر . لایلالاری بایاتیلار دان فرقلندیرن جهت ایسه اونون مضمونو دور . فورم باخیمیندان دا بیر کیچیک فرق اؤزونو گؤسترمکده دیر. اگر بایاتیلارین اوّلی "عزیزیم" ، "من عاشیق "، "عاشیغام" سؤزلریله باشلاییرسا ، لایلالار دا "لایلا" سؤزو یا "لایلا دئدیم، لایلا دئییم "سؤزلری گلیر.

 ایندی ایسه لایلالاردان بیر نئچه سینی بوردا گتیریره م:

لایلا دئدیم یاتاسان

قیزیل گوله باتاسان.

قیزیل گولون ایچینده

شیرین یوخو تاپاسان.
***
یازینین اردینی  اوخویون


آردینی اوخو(بقیه مطلب)
پنجشنبه 3 اردیبهشت 1394

زبان ترکی؛ اساس تعلمیات در دوره قاجاریه

زبان ترکی؛ اساس تعلمیات در دوره قاجاریه



نویسنده: آنتوان گیوم اولیویه

مترجم: محمدطاهر میرزا

ت‍ص‍ح‍ی‍ح‌ و ح‍واش‍ی‌ غ‍لام‍رض‍ا وره‍رام‌

« سفرنامه اولیویه »، اثر اولیویه است که توسط محمد طاهر میرزا به فارسی ترجمه شده است. سفرنامه مسیو اولیویه یکی از ارزش مندترین متون تاریخ ایران در مقطع حساس انتقال سلطنت آغا محمد خان قاجار به فتحعلی شاه است. اصل آن به زبان فرانسه و در 6 جلد است.

« در ایران پس از توانستن خواندن و نوشتن ، مقدمات نحو و صرف ، آموختن زبان عربی و زبان ترکی به شاگردان تکلیف کنند، و پس از آن علم معانی و بیان و حکمت و اشعار و ادب آموزند.

دانستن زبان ترکی و عربی در ایران، اس و اساس همه تعلیمات، و ضروری تدریس است. لغت عرب بهر آنکه مبنای شریعت براوست، و زبان ترکی به جهت آنکه زبان عمومی اهل دربار و دولت و طوایف شمال شرقی ایران است {حایز اهمیت است} »

منبع : سفرنامه اولیویه، ترجمه محمد طاهر میرزا، تصحیح غلام رضا ورهرام، تهران، انتشارات اطلاعات ، 1371 چاپ اول - ص168


بقیه در ادامه مطلب


آردینی اوخو(بقیه مطلب)
یکشنبه 30 فروردین 1394

نگاهی به تاریخ اولین تمدن جهان یعنی سومری ها

نگاهی به تاریخ اولین تمدن جهان یعنی سومری ها

42716903295825277190 (1)
نویسنده:ایرج حسنی

سومرها در جنوب عراق امروزی و شمالغرب خلیج سومر زندگی کرده و مدنیّتی با کیفیّت درست کرده اند. زمان آمدن سومر ها به این خاک ها به صورت دقیق معلوم نیست ، لکن متخصّصهای تاریخ قدیم نشان می دهند که، سومرها 4500 سال قبل ازمیلاد در جاهای نشان داده شده اولین مدنیّت روشن بشریت را به وجود آورده اند، شهرهایی مانند :

" اور- ur" ، " اوروک- uruk" ، "ائرئخ"، " نیپ پور- nippur" ، " کیش- kisch"، " له کش" ،"لرسا" ... که مراکز بزرگ مدنیّت بودند ساخته اند. پس می توان گفت سومرها حداقل 500 سال قبل از آن، یعنی 5000 سال قبل از میلاد در خاکهای عراق بوده اند. یعنی تخمیناً می توان گفت سومرها 4500-5000 سال قبل از میلاد به بین النهرین آمده اند.

امروزه می توان گفت که تمامی متخصّصهای تاریخ قدیم چنین فکر میکنند که سومرها از وطن اصلی ترکان یعنی آسیای میانه به عراق آمده اند. متخصّص مشهور حقوق "علی پاشا صالح" در اثر " حقوق تاریخی" خویش درباره اصلیّت سومرها، راهی که عبور کرده اند و قانون های که به وجود آورده اند چنین می نویسد:


(نزدیک به هفت هزارسال پیش ، قومی به نام سومر در جستوجوی خاکهای حاصلخیز از راه قفقاز وشمالغرب ایران( آذربایجان شمالی و جنوبی امروزه) به قسمت های جنوب بین النهرین آمده و جنوب عراق را برای خود وطن کرده اند. آنها در ابتدا سومر و بعداً با نام "بابل" معروف شدند. سومرها با خط میخی بر روی لوحه های گلی ، هزاران قانون و سرگذشتهای خود را به زبان سومری نوشته اند. این لوحه ها در موزه های بزرگ جهان نگه داری میشود.

آردینی اوخو(بقیه مطلب)
پنجشنبه 27 فروردین 1394

نخستین تمدن در قاره آمریکا




اولمک


"کشتی‌گیر، از تندیس‌های روزگار اولمک، ۱۲۰۰ تا ۸۰۰ پیش از میلاد.



نقابی از جنس سنگ قولنج، ۱۰۰ تا ۶۰۰ پیش از میلاد.



تمدن اولمک (Olmec) نخستین تمدن در مکزیک و نخستین تمدن در قاره آمریکا بود. اولمک‌ها در مناطق پست گرمسیری جنوب مرکزی مکزیک، محل ایالت‌های امروزی وراکروز و تاباسکو زندگی می‌کردند.




در این فرهنگ برای نخستین بار از گاهشماری ۲۶۰ روزه برای آیین‌های مذهبی استفاده شد. همچنین برخلاف قدیم، شکاف چمشگیری میان مردم عادی و نخبگان حاکم ایجاد گشت ؛ برای مثال، نخبگان می‌توانستند لباس‌های گران قیمت و جواهرات ارزشمند داشته باشند. حتی در خانه‌های آنها نیز فاضلاب و ستون‌های سنگی بزرگی وجود داشت.

نوعی توپ بازی در محوطه‌های رسمی اولمک انجام می‌شد که جزو مراسم عادی بود. تیم‌های رقیب به تقلید برخوردهای اسطوره‌ای مربوط به عالم ارواح می‌پرداختند. این بازی و سایر فعالیت‌های اولمک تا زمان ورود اروپائیان نیز ادامه داشت.


از آنجا که شمار محدودی از حروف الفبای اولمک‌ها باقی‌مانده‌است، امکان بازآفرینی تمامی حروف میسر نیست، اما بدون تردید، خط اولمک‌ها، سهم بسزایی در پیدایش خط تصویری مایاها (در حدود ۳۰۰ تا ۹۰۰م) داشته‌است. اولمک‌ها احتمالاً نیاکان مایاها بودند. همچنین این فرضیه وجود دارد که قوم چاوین نیز از نوادگان مهاجران اولمک باشند.


آردینی اوخو(بقیه مطلب)
دوشنبه 24 فروردین 1394

میکائیل مشفق شاعر ترک آذربایجانی

میکائیل مشفق شاعر ترک  آذربایجانی



در سال ۱۹۰۸ میلادی در باکو متولد شد. در سال ۱۹۳۱ از گروه زبان و ادبیات دانشگاه باکو فارغ التحصیل شده و کار حرفه ای خود را به عنوان معلم مدرسه آغاز کرد.

اولین شعر او بیر گون (یک روز) در روزنامه فهله در سال ۱۹۲۶ منتشر شد. همراه با صمد وورغون و رسول رضا به یکی از بنیانگذاران سبک جدید شعر در آذربایجان تبدیل شد. او از مشوقان تبدیل خط عربی به خط لاتین بود که در سال ۱۹۲۷ اجرا شد.

مقاومت او در مقابل قانون ممنوعیت تار آذربایجانی که در سال ۱۹۳۰ از طرف استالین اعمال شد با شعر بخوان تار، بخوان تار موجب دشمنی حکومت با او شد که در نهایت به دستگیری او به عنوان میهن پرست متعصب و شاعر بورژوا در سال ۱۹۳۷ انجامید که بدنبال آن در سال ۱۹۳۹ به جرم خیانت به کشور و دشمنی با حکومت در زندانی در باکو اعدام شد و جسدش را در خزر سر به نیست کردند.
روحش  شاد
شعر به صورت کامل در ادامه مطلب موجود است 

آردینی اوخو(بقیه مطلب)
دوشنبه 17 فروردین 1394

زندگی نامه جبار باغچه بان



زندگی نامه جبار باغچه بان


از مفاخر  ازربایجان




جبار باغچه بان فرزند عسکر در سال 1264 خورشیدی در ایران متولد شد . جد او رضا از اهالی تبریز بود . پدرش عسکر در شهر ایروان با شغل معماری و قنادی روزگار می گذراند .تحصیلات باغچه بان با اصول قدیمی و در مساجد بود و در 15 سالگی مجبور به ترک تحصیل گردید و به حرفه پدر روی آورد . در دوران جوانی فقط به طور قاچاق در منازل به دختران درس می داد و از خبرنگاران   روزنامه های قفقاز و از فکاهه نویسان و شاعران روزنامه فکاهه ملانصرالدین بود . در سال 1922 میلادی به مدیریت مجله فکاهی لک لک در ایروان رسید .


در آخرین سال جنگ در نتیجه در گیر و دارها به ترکیه رفت و پس از چندی تحویلدار شهرداری شهر ایگدیر شد و چندی بعد فرماندار آن شهر گردید . پس از شکست دولت عثمانی چون اسلحه و قدرت جنگی نداشت تسلیم داشناق ها گردید و به ایروان بازگشت .

در جریان قحطی و بیماری و جنگ های محلی ، پس از فوت پدر و مادرش ، در سال 1298 به طرف وطن خود راه افتاد و بالاخره پس از گریز از چنگال چند بیماری مهلک که در آن زمان شایع شده بود و پس از قطع انگشتان پایش برای رهایی از مرگ حتمی به مرند رسید . در مدرسه دولتی احمدیه در مرند با ماهی 90 ریال در سمت آموزگاری مشغول به کار شد .




آردینی اوخو(بقیه مطلب)
یکشنبه 9 فروردین 1394

آنا


آنا

1426513706833531_jpg.jpg


بیر جوجوق ایدیم یئره گومدیلار سنی

حیاتا قانادسیز آتدیلار منی

باخ نئجه پوزولوب عمرین گلشنی

حیات سن سیز منه زنداندیر آنا!

قوینوندا بسله نر گوزل دیلکلر

لاییقدیر سجده یه سنه ملکلر

نرده سن، گوزلریم هپ سنی بکلر

باخ اولادین ناسیل گریاندیر آنا!

سن بیر گونش ایدین، دوغدوندا باتدین

یازیق اولادینی غملره آتدین

بیر جواب وئر، هانکی مرادا چاتدین

تورپاقلاردا نئچه زماندیر آنا!؟

بیر آه چکسم سنسیز قوپمازمی طوفان؟

عزیزیم آنا جان، گوزوم آنا جان

یوموق گوزلرینی آچ دابیر اویان

ایندی زمان باشقا زماندیر آنا!

ییخیلیب پایینه اولمک ایسته رم

آنالیق مهرینی گورمک ایسته رم

سنی گورمک ایچون اولمک ایسته رم

تسللیم آه ایله فغاندیر آنا!

صمد وورغون


آردینی اوخو(بقیه مطلب)
سه شنبه 26 اسفند 1393

یئددی سین یا هفت سین؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟



یئددی  سین یا هفت سین؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟


hou194

به هنگام تحویل سال از تمامی برکت های زندگی نمونه ای را در سفره تحویل سال می گذارند تا این برکت ها از سال کهنه به سال نو منتقل شود و به این ترتیب جریان زندگی ادامه یابد ...

 

.

.

.

برکت لردن یئددی سین قویماق!

از آنهایی که برکت به حساب می آیند هفت تایش را گذاشتن.

در بحث از اصطلاح ((هفت سین)) لازم است که پسوند ((- سین)) در ترکی توضیح داده شود.همانگونه که همه زبانشناسان می دانند در پاره ای از زبانها از جمله لاتین، زبان یونانی، زبان روسی، زبان ترکی...اسم و صفت صرف می شود که به declension  موسوم است. درترکی هنگامی که اسم یا صفت در وضعیت ((رائی)) (accusative) باشد و در صورتی که به مصوّت ختم شود پسوند ((سین)) خواهد گرفت، مثل: ((آتاسین گوردوم=پدرش را دیدم)) چون واژه آتا(پدر) به مصوّت ختم می شود پس در وضعیت ((رائی)) پسوند ((- سین)) گرفته است. از این رو است که این نمونه از واژه ها که در پی می آید نیز در همان وضعیت پسوند ((_ سین)) خواهند گرفت: آتا، دده سین، باجی سین، اوجاسین، کولگه سین...

درمورد عددها نیز همینگونه است. عددهای ایکی(2)، آلتی(6) نیز در وضعیت ((رائی)) پسوند ((- سین)) خواهد گرفت، مثل: ایکی سین 2سین (2تایش را)، آلتی سین 6سین (6تایش را)، یئددی سین 7سین(7تایش را)، اون ایکی-سین 12سین، ییرمی سین 20سین(20تایش را )، اللی سین 50سین(50تایش را)...

 

معمای سفره تحویل سال

به هنگام تحویل سال از تمامی برکت های زندگی نمونه ای را در سفره تحویل سال می گذارند تا این برکت ها از سال کهنه به سال نو منتقل شود و به این ترتیب جریان زندگی ادامه یابد.

این برکت ها عبارتند از:

1.گؤی برکتی و آیدین لیق (برکت آسمان و روشنایی)

2.سو برکتی (برکت آب)

3.یئر برکتی (برکت زمین)

4. حیوان برکتی (برکت حیوانی)

5.آغاج برکتی (برکت درخت)

6.آل وئر برکتی (برکت دادو ستد)

7. گؤیه رمک برکتی (برکت رویش از سال کهنه به سال نو)

همانطور که ملاحظه می شود از ((گؤی)) (آسمان) شروع شده و به ((گؤیه رمک)) (روئیدن) ( گؤی {آسمان}، ار{دارای حرکت}، مک{علامت مصدر} به سوی آسمان حرکت کردن ختم می گردد.

قرآن و آینا (آینه) به عنوان برکت آسمانی و روشنایی ( که آن هم از آسمان است).وازه های ((آینا)) و ((آیدینلیق)) با ((آی))= (ماه) مرتبطند و نام دیگر آینه یعنی ((گوزگو)) با مجموعه وازگانی ((گون)) (خورشید) مرتبط است.(قبل از اسباب کشی به خانه ی جدید نیز اول قرآن و آینه برده می شود.)

سو (آب) به عنوان برکت آب ، علاوه بر خود آب در حایی است که ماهی هست با گذاشتن ماهی (قرمز که رنگ مبارک است) به عنوان برکت آب، حالا هم که خوردن ماهی در شب عبد همه گیر شده (بهره مندی از برکت آب)

قووورغا (گندم و عدس برشته، قرمز گون به نشانه ی مبارکی و رد نحوست زمستان ) به عنوان برکت خاک و زمین، در جاهایی نیز سمنو.

بویانمیش یومورتا (تخم مرغ رنگ شده با پوست پیاز، رنگ قرمز، رنگ مبارک به نشانه ی رد نحوست زمستان) به عنوان برکت حیوانی.

آلما، اییده...(سیب، سنجد....به رنگ قرمز، رنگ مبارک و به نشانه ی رد نحوست زمستان)

سیککه (سکّه)، به عنوان برکت دادو ستد.

گؤیه رتی (روییدنی) ، سبزی رویانده شده به عنوان سمبل انتقال زایش و رویش از سال کهنه به سال نو. اکنون ببینیم با این هفت مورد چکار می کنند . در آغاز سال باید تک تک افراد از همه این موارد استفاده کنند تا برکت به وجودشان منتقل گردد.برکت آب است که البته در قدیم همه جا امکان پذیر نبود.گندم، عدس و... را برشته می کنند . پس از تحویل سال می خورند. در چاهایی که سمنو رسم باشد نیز با خوردن از سمنو، درواقع، برکت خاک را به وجود خود منتقل می کنند.

باقرار دادن تخم مرغ پخته در سفره و خوردن آن پس از تحویل سال در واقع از برکت حیوانی بهره منمد شده برکت آن را به خود منتقل می سازند.

قرار دادن میوه هایی از قبیل سیب و سنجد و..(آن هایی که تا آن زمان شادابی خود را حفظ می کنند) با خوردن آنها در واقع از برکت درخت بهره مند می شوند.

با قرار دادن سکّه، در سفره و سپس حفظ آن در طول سال (شاید هم درجیب) در واقع برکت دادو ستد را به خود منتقل می کنند.

رویاندن و سبز کردن سبزه، گذاشتن آن درسفره و در نهایت انداختن آن به صحرا سمبلی است از انتقال و استمرار رویش از سال کهنه به سال جدید.

به این ترتیب برکت از سال کهنه به سال نو منتقل شده و در نتیجه تداوم می یابد. واین تفکر اسطوره ای است که در ضمن منطق عینی، واقعی و رئالیستی خود را نیز در خود دارد، من یکی که منطق ((سرکه)) و ((سماق)) و... را نفهمیدم که جز سر از تفکر خرافه ای در آوردن چیز دیگری نیست آن هم به کمک برخی از اساتید دانشگاه.


انتخاب حرف "س"، اصلاً معنای تفکر اسطوره ای ندارد . چرا که در هیچ کجای دریای کلمات و حتی در میان بازی های انجام شده توسط کلمات (که یکی از آنها همین مسئله ی هفت سین است)، حرف "س" به معنای مبارکی و ... به کار نرفته است. البته قابل توجه ماهی گیرندگان از آب گل آلود (، این اتفاق برای حرف "ش" هم، چنین است و علاوه بر اینکه سفره ی هفت سین نداشتیم، هفت شین و شراب و شیر (منظور شیر آب!) نداشته ایم. (دقتتان را بیشتر نمایید!( 2 - با توجه به "هفت سین" بودن سفره هر چه که حرف "س" در اول آن آمده است، باید در سفره باشد؛ یعنی مثلاً خود سفره را هم باید درون سفره ی هفت سین گذاشت و یا "سرگین" را و یا ... (که خودتان می دانید آخرش، کار به جاهای باریک تر هم می رسد باید بدانید که زمانی که نوروز بود، خط نوشتاری زبان فارسی، خط عربی نبوده است تا حرفی با نام "سین" در آن تصور شود!

بیشتر مطلب

برگرفته از تحقیقات دکتر ناصر منظوری

است




آردینی اوخو(بقیه مطلب)
سه شنبه 26 اسفند 1393

شاعر: میرزا علی اکبر صابر(هوپ هوپ نامه)



نظر خلقده پاک اول


Sabir.jpg


جهد ائیله سن آنجاق نظر خلقده پاک اول

مخلوقی ایناندیر

خاصیتین اود اولسادا، اطوارده خاک اول

سوک عالمی، یاندیر

خلقین نظرین جلب ائله قورشاغه قبایه

مجلوب عیون اول

هر حیله و بیژلیکله گیر، البته، عبایه

ایمانه ستون اول

سعی ائیله کی، ساققال اوزانیب اوچ چره‌ک اولسون

پاپاق اونا نسبت

قورشاق‌دا، بیلیرسن کی، اون آرشین گره‌ک اولسون

تفضیله نه حاجت

قویما یئره تسبیحینی، ال چکمه دعادن

اوراد اوخو دایم

مجلسده چکیب دوت اوزونو، اول نجبادن

سوز سویله ملایم

ایشته گئیینیب مذهبی، ایمانی بوروندون

پک محترم اولدون

ایندی نظر خلقده سن پاک گوروندون

اهل کرم اولدون

باشدان آیاغا امن و آمان اولدی وجودون

زهد ایله بیتیشدین

نولماق دیله‌ییر دینسه همان اولدی وجودون

مقصوده یئتیشدین

وقت اولدوکی، ایندی ائده‌سن عالمی تالان

دوت قویما قاچانی

حکم ایندی سنیندیر، دخی چک ایشلره سامان

ییغ مشکل آچانی

دول عورته بیداد ائله، ایتامه خیانت

خوف ائتمه اجلدن

مکر ایسه اوزون قیل، اوخو شیطانه ده لعنت

شاد اول بو عملدن

ال چکمه حیل‌دن

تزویر و دغل‌دن

ایمانی‌ده وئرسن

وئرمه پولی الدن



آردینی اوخو(بقیه مطلب)
جمعه 22 اسفند 1393

هاشم طرلان



هاشم طرلان


LEAD Technologies Inc. V1.01



سید هاشم حسن‌زاده (۳۰ دی ۱۳۰۲، باکو - ) معروف به طرلا

ن شاعر آذربایجانی است.

 او در خانواده‌ای ایرانی در باکو زاده‌شده و در ۱۴ سالگی به زادگاه پدری خود

 زنگین‌آباد سراب بازگشت.

 وی سرودن شعر را در دوران دبستان آغاز کرد و اولین شعر از او در سال ۱۹۳۸

 در نشریه پیونر به سرپرستی صمد وورغون چاپ شد.


غربت ائلده غریبسه‌دیم

ائلیمی قایتارین منه!

دره‌لریم کؤز باغلاییب

سئلیمی قایتارین منه!

×

آختاریرام حزین- حزین

ایتیردیگیم گولون ایزین

دونیادا هر نه وار سیزین

گولومو قایتارین منه!

×

دیل دئییرم… منی آنمیر

سسله‌ییرم، او دایانمیر

نوه‌لریم منی قانمیر

دیلیمی قایتارین منه!

×

یاخ اورمودان گؤی خزره

اوخشار سنی هر منظره

بو آذردن او آذره

ایلیمی قایتارین منه!

×

آذری‌یم ائلیم، واریم

هارای سالیر سؤز قاتاریم

سوسوز قالیب سونالاریم

گؤلومو قایتارین منه!

×

شاعر ده وار سؤز اوینادان

گونبز اوسته قوز اوینادان

فقط منه گورز اوینادان

الیمی قایتارین منه!

×

دیلیم گئتسه قالار نه‌ییم

نئجه بو درده بئل اییم

نسیمی‌دن اؤیرندیگیم

تعلیمی قایتارین منه!

1378



آردینی اوخو(بقیه مطلب)
چهارشنبه 20 اسفند 1393
بؤلوملر : هاشم طرلان,